ΧΡΗΣΙΜΗ ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΤΥΠΟΙ ΑΣΚΗΣEΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΦΡΑΣΗ-ΕΚΘΕΣΗ, ΜΕΡΟΣ Β'

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΕΞΟΥΣΙΑΣΤΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ

 (σελ.221-222 του σχολικού βιβλίου )

(Λόγοι πολιτικών, διατάγματα, προκηρύξεις, διαφημίσεις, άρθρα σε εφημερίδες, νομοθεσίες κτλ. , καθώς και κάθε λόγος στον οποίο υποκρύπτονται εξουσιαστικές τάσεις. )

Γλώσσα με έντονο (ή λανθάνοντα ) διατακτικό χαρακτήρα .

Ελλειπτικές προτάσεις, δογματισμός, απόλυτες θέσεις, αυταπόδεικτες αλήθειες

Κυριαρχία ονοματικού λόγου, γιατί ο ρηματικός και κάθε άλλος παραστατικός λόγος οδηγεί τον αναγνώστη στη σκέψη.

Λεκτικοί συμβολισμοί που καλλιεργούν την αοριστία, τη γενικότητα , την ασάφεια, την ταυτολογία, τη μυστικοπάθεια, τον ημικαταληπτό λόγο.

Μεγαληγορία, στόμφος, πομπώδες ύφος.

Γλώσσα φθοράς και διαφθοράς, ξύλινη, αποστεωμένη, μουσειακή χωρίς επικοινωνιακό χαρακτήρα.

Παράγραφος

Ακολουθούν πέντε εκφωνήσεις ασκήσεων που τέθηκαν στις Πανελλήνιες εξετάσεις των τελευταίων ετών. Οι ασκήσεις τέτοιου τύπου μέχρι και τις τελευταίες εξετάσεις (2007-2008) βαθμολογούνται με 10 μονάδες. Ίσως να αυξηθεί η μοριοδότησή τους σε 12 μονάδες. Για να τις αντιμετωπίσουμε προσέχουμε:


1. Πρέπει να γράψουμε παράγραφο (Θεματική περίοδο – Λεπτομέρειες/σχόλια – κατακλείδα ). Συχνά οι μαθητές γράφουν δύο παραγράφους, ή δεν οργανώνουν/δομούν σωστά το λόγο.



2.Δεν πρέπει να υπερβούμε τα όρια των λέξεων.



3. Δεν πρέπει να επαναλάβουμε, όσο αυτό είναι δυνατόν, τις λέξεις/εκφράσεις της περιόδου που δίνεται στο δικό μας κείμενο ούτε να χρησιμοποιήσουμε το απόσπασμα που δίνεται ως θεματική περίοδο εκτός και αν η εκφώνηση της άσκησης ζητά ρητά κάτι τέτοιο (π.χ. Χρησιμοποιώντας ως θεματική περίοδο το παρακάτω απόσπασμα να αναπτύξετε … κτλ. )



4.Πρέπει να προσέξουμε να αναπτύξουμε εξίσου όλες τις ιδέες/ σκέψεις/νοήματα που περιέχει το απόσπασμα. Ισχύουν δηλαδή τα ίδια σχετικά με την ισομερή ανάπτυξη του θέματος που γνωρίζουμε από την έκθεση (παραγωγή λόγου).



5.Δεν πρέπει να απομακρυνόμαστε πολύ από τη συλλογιστική του συγγραφέα αλλά να λαμβάνουμε συνεχώς υπόψη το κεντρικό νόημα του κειμένου όταν η εκφώνηση μας καλεί να «αναπτύξουμε το περιεχόμενο του αποσπάσματος του κειμένου» (βλέπε τις εκφωνήσεις Β-Γ-Δ-Ε). Η πρώτη εκφώνηση μας αφήνει περισσότερα περιθώρια ελευθερίας αλλά πάντα πρέπει να προσέχουμε μήπως βγούμε εκτός θέματος.



Α.Σε μια παράγραφο 70-80 λέξεων να διατυπώσετε την άποψή σας για το περιεχόμενο του παρακάτω αποσπάσματος: «Σήμερα οι πηγές των πληροφοριών έχουν πολλαπλασιαστεί σε βαθμό εκπληκτικό και οι κρουνοί τους (η εφημερίδα, το περιοδικό, το ραδιόφωνο, η τηλεόραση) ρέουν μέσα στο σπίτι».



Β.Να αναπτύξετε σε 80-100 λέξεις το περιεχόμενο του παρακάτω αποσπάσματος του κειμένου: «Άλλοι μας λένε πως αρνούμενοι το παρελθόν μας πραγματοποιούμε την αξία της ελευθερίας. Και λησμονούν πως η ελευθερία έχει κανόνες που σήμερα έχουν καταργηθεί».



Γ. Να αναπτύξετε σε μία παράγραφο (70-80 λέξεις) το περιεχόμενο του παρακάτω αποσπάσματος του κειμένου: «Δε μένω τυφλός στα ψεγάδια μας, αλλά έχω την ιδιοτροπία να πιστεύω στον εαυτό μας».


Δ. Να αναπτύξετε σε 70-90 λέξεις το περιεχόμενο του ακόλουθου αποσπάσματος από το κείμενο: «Ο άνθρωπος είναι συνάνθρωπος, αλλιώτικα καταντά απάνθρωπος».


Ε.Να αναπτύξετε σε 70-80 λέξεις το περιεχόμενο του ακόλουθου αποσπάσματος από το κείμενο: «Ο άνθρωπος που αγαπάει και πιστεύει αυτό που κάνει, ζει όρθιος με την ψυχή του».

παράγραφος -πλαγιότιτλοι

1. Αν έπρεπε να χωρίσετε την παράγραφο σε δύο μικρότερες σε ποιο σημείο θα τη χωρίζατε και γιατί;

Απάντηση

Οδηγός μας για το χωρισμό θα είναι το νόημα, το οποίο προφανώς θα διαφοροποιείται σε κάποιο σημείο της παραγράφου. Η παράγραφος θα έχει λογικά δύο νοηματικούς άξονες, π.χ. περιγραφή ενός προβλήματος και συνέπειές του. Συνήθως βοη­θάει η ύπαρξη μιας διαρθρωτικής λέξης - φράσης στο σημείο που πρέπει να γίνει ο χωρισμός.

2. Να δώσετε πλαγιότιτλους στις παραγράφους του κειμένου. [Πανελλ.2001]

Απάντηση

Ο πλαγιότιτλος πρέπει να είναι σύντομος (να μην ξεπερνά τη μια γραμμή), κυριολεκτικός, να αποδίδει το νόημα της παραγράφου. Ενδέχεται να βοηθηθούμε από τη θεματική περίοδο ή την κατακλείδα της παραγράφου.

Καλύτερα να αποφύγουμε το ρήμα στον τίτλο.

--------------------------------------------------------------------------------------------------

παράγραφος-συνοχή-συνεκτικότητα

1. Με ποιον τρόπο έχει αναπτυχθεί η παράγραφος;

Απάντηση

v Ορισμός (πρέπει να αναφέρουμε την έννοια της οποίας δίνεται ο ορισμός. Σε αυτή την περίπτωση η θεματική πρόταση υποβάλλει την ερώτηση ‘τι είναι;’ ή ’ Τι εννοεί με αυτό’ )

v Διαίρεση (σύντομη αναφορά στην έννοια και στις κατηγορίες)

v Σύγκριση – αντίθεση (αναφέρουμε ποιες έννοιες συγκρίνονται αντιθετικά)

v Παραδείγματα (σύντομη αναφορά)

v Αίτιο – αποτέλεσμα( πρέπει να αναφέρουμε ότι στη θεματική πρόταση διατυπώνεται η αιτία ή οι αιτίες και επομένως η ανάπτυξη γίνεται με τη μέθοδο των αιτίων ή των αποτελεσμάτων )

v Αιτιολόγηση (η θεματική πρόταση υποβάλλει ένα «γιατί» )

v Αναλογία (η θεματική πρόταση είναι διατυπωμένη ως παρομοίωση ή μεταφορά)

Συνδυασμός μεθόδων

Στις περισσότερες περιπτώσεις έχουμε πάνω από έναν τρόπο ανάπτυξης. Άρα, στο τέλος της απάντησης ο μαθητής πρέπει να κάνει λόγο για συνδυασμό μεθόδων.

Η ερώτηση μπορεί να δοθεί ως εξής: «Με ποιο τρόπο αναπτύσσεται η θεματική πε­ρίοδος της παραγράφου;», ή «πώς οργανώνεται ο λόγος στην παράγραφο;»

2. Να γράψετε τα δομικά στοιχεία της … παραγράφου.

[Πανελλήν. 2000]

Απάντηση

Γράφουμε τη θεματική περίοδο, τις λεπτομέρειες - σχόλια, την κατακλείδα. Αν η παράγραφος διαθέτει και τα τρία, τότε καλείται ΠΛΗΡΗΣ.

3. Πώς εξασφαλίζεται η συνοχή της παραγράφου;

Απάντηση

Ανιχνεύουμε τη σύνδεση μεταξύ των περιόδων και των προτάσεων (εντοπίζουμε τις διαρθρωτικές λέξεις - φράσεις, τις επαναλήψεις, τους συγγενείς νοηματικά όρους και τη διατήρηση ενιαίου ύφους στην παράγραφο.)

4. Ποια νοηματική σχέση δηλώνουν οι διαρθρωτικές λέξεις;

[Πανελ. 2001]

Μας δίνονται δηλαδή κάποιες διαρθρωτικές λέξεις της παραγράφου και μας ζητεί­ται να βρούμε ποια σχέση μεταξύ των προτάσεων που συνδέουν δηλώνουν, π.χ. διά­ζευξη, αντίθεση, αιτιολόγηση, αίτιο - αποτέλεσμα, συμπέρασμα , χρό­νο, προϋπόθεση κ.ά.

5.Ποια νοηματική σχέση συνδέει τις παραγράφους "χ" και "ψ";

[Πανελ. 2000]

Απάντηση

Πρόκειται για τη συνεκτικότητα. Προσέχουμε το νόημα της μιας και της άλλης παραγράφου και γράφουμε τι σχέση έχουν, π.χ. πρόβλημα - λύση, αίτιο - αποτέλεσμα, σχέση αντίθεσης κ.ά.

Η ερώτηση μπορεί επίσης να τεθεί ως εξής: Ανιχνεύστε τη συνεκτικότητα μεταξύ των παραγράφων.

6.Εξετάστε την αλληλουχία του κειμένου.

Απάντηση

Οφείλουμε να διακρίνουμε τον πρόλογο, το κύριο μέρος, τις ενότητες αυτού και τον επίλογο. Στα μη αποδεικτικά κείμενα τα νοήματα αναπτύσσονται ελεύθερα, συνειρμικά, διαισθητικά. Στα αποδεικτικά κείμενα αναπτύσσονται με λογική σειρά. Σύντομα οφείλουμε να σχολιάσουμε τη συνοχή και τη συνεκτικότητα. Επίσης, οφείλου­με να εξετάσουμε αν υπάρχει σύνδεση - συσχέτιση των νοημάτων στον άξονα του χρόνου (με χρονολογικά σειρά) ή στον άξονα του τόπου.

7. Πώς συνδέονται οι παράγραφοι "χ" και "ψ";

Απάντηση

Απαντάμε διττά. Ελέγχουμε τη μορφική σύνδεση (συνοχή) δηλαδή διαρθρωτικές λέξεις /φράσεις, επαναλήψεις κ.τ.λ. και τη νοηματική (συνε­κτικότητα) πρόβλημα – λύση, αίτιο – αποτέλεσμα κτλ.

8. Πώς διαρθρώνονται οι σκέψεις του συγγραφέα / ποια είναι η αρχιτεκτονική του κειμένου;

Απάντηση

Γενικά, η διάρθρωση των σκέψεων μπορεί να είναι αυστηρή, να αναπτύσσονται δηλαδή με λογική σειρά, ή ελεύθερη, ακόμη και συνειρμική. Συγκεκριμένα, όταν τα κείμενα είναι αποδεικτικά για μια ολοκληρωμένη απάντηση πρέπει να αναφερθούμε στην αλληλουχία, στη συνοχή και τη συνεκτικότητα.

πηγές: 1."Έκθεση-έκφραση " ΟΕΔΒ
2."Θηρεύοντας το Λόγο"Εκδ. όμιλος συγγραφέων καθηγητών
3."Νεοελληνική Γραμματική"Μανόλη Τριανταφυλλίδη, ΟΕΔΒ
4."Βελτιώστε ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΣΑΣ" Γ. Μηνά

οργάνωση-δοκίμιο

1. Να ανιχνεύσετε τη λογική οργάνωση του κειμένου.

Απάντηση

Ο μαθητής καλείται να γράψει επιγραμματικά το λογικό διάγραμμα του κειμένου, τα λογικά βήματα της σκέψης του συγγραφέα: πώς αρχίζει, με ποια λογική συνεχίζει, πώς καταλήγει ως απόρροια των προηγούμενων. Δεν χρειάζεται η παράθεση των επι­χειρημάτων του, απλά η λογική διαδικασία που ακολουθήθηκε κατά τη γραφή του κειμένου. (Όμοια ερώτηση περιέχεται στη σελίδα 129 του σχολικού βιβλίου.) Σε αρκετές περιπτώσεις η λογική οργάνωση του κειμένου ακολουθεί τυποποιημένες φόρμες, όπως για παράδειγμα: λόγος - αντίλογος (ο συγγραφέας παρουσιάζει το σκεπτι­κό κάποιων και στη συνέχεια το ανασκευάζει), ή παρουσίαση στην εισαγωγή των πα­ραμέτρων του Θέματος που πρόκειται να αναλύσει και στη συνέχεια ανάλυση κάθε πα­ραμέτρου.

2. Να δώσετε το διάγραμμα του κειμένου.

Απάντηση

Γράφουμε με τη μορφή πίνακα τα μέρη του κειμένου κάθετα:

Τίτλος : (αν υπάρχει)

πρόλογος, (αν υπάρχουν εντοπίζουμε τη θέση και το θέμα)

κύριο μέρος,( Το κύριο μέρος το χωρίζουμε σε ενότητες. Δίπλα σε κάθε ενότητα βάζουμε τίτλο και, ανά παράγραφο κάθε ενότητας, πλαγιότιτλο ή σύντομα τα πιο βασι­κά σημεία της)

επίλογος.

3. Σχολιάστε την οργάνωση του δοκιμίου.

Απάντηση

Εντοπίζουμε πρόλογο, κύριο μέρος και τις ενότητές του, τον επίλογο και ανιχνεύουμε αν η οργάνωση του υλικού είναι ελεύθερη, συνειρμική, χαλαρή ή λογική και αυστηρή.

4. Το δοκίμιο έχει ένα αφηγηματικό τμήμα και ένα στοχαστικό. Ξεχωρίστε τα τμήματα και δείξτε πως γίνεται η μετάβαση από το ένα στο άλλο.

Απάντηση

Αφηγηματικό είναι το τμήμα όπου ο δοκιμιογράφος περιγράφει, διηγείται, εξιστο­ρεί. Στοχαστικό αυτό στο οποίο καταθέτει τις σκέψεις, τους προβληματισμούς, τα σχό­λια και τις παρατηρήσεις του. Η μετάβαση γίνεται συνήθως με διαρθρωτικές λέξεις ή φράσεις

.

5. Το δοκίμιο που διαβάσατε προσεγγίζει τον επιστημονικό λόγο ή τη Λογοτεχνία; Είναι α­ποδεικτικό - πειθούς ή στοχασμού;

Απάντηση

Εξετάζουμε :

- Τη γλώσσα

- Το ύφος και τον τόνο

- Το σκοπό

- Τη δομή

- Τη διάρθρωση των ιδεών

- Την οπτική - προσέγγιση του Θέματος

6.Πιστεύετε ότι το δοκίμιο που διαβάσετε έχει διδακτικό χαρακτήρα - τόνο ή τη μορφή άμεσης διδαχής που συναντούμε σε καθαρά διδακτικά είδη λόγου; 

Απάντηση

Το δοκίμιο χαρακτηρίζεται από αντιδιδακτισμό. Άρα, δεν έχει τη μορφή άμεσης διδαχής. Έχει όμως έμμεσα ένα διδακτικό τόνο με την έννοια ότι μας ενημερώνει, οξύνει την ευαισθησία μας και βαθαίνει τον προβληματισμό μας. Σημεία στα οποία αξίζει να αναφερθούμε ιδιαίτερα είναι αυτά όπου ο δοκιμιογράφος εξάγει συμπεράσματα ή προτείνει τρόπους αντιμετώπισης μιας αρνητικής κατάστασης

πηγές: 1."Έκθεση-έκφραση " ΟΕΔΒ
2."Θηρεύοντας το Λόγο"Εκδ. όμιλος συγγραφέων καθηγητών
3."Νεοελληνική Γραμματική"Μανόλη Τριανταφυλλίδη, ΟΕΔΒ
4."Βελτιώστε ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΣΑΣ" Γ. Μηνά

τεχνικές

1.Με ποια μέσα ο συγγραφέας γίνεται σαφής, κάνει ζωντανό το λόγο του και επικοινωνεί με τον αναγνώστη;

Απάντηση

Συνηθέστερα μέσα είναι: το α' πρόσωπο, οι παρενθέσεις, τα παραδείγματα, ο ευθύς λόγος, η αμεσότητα του λόγου, οι ερωτήσεις, η απλή και σαφής γλώσσα.

2. Σε τι αποσκοπεί ο συγγραφέας με τη χρήση παραδειγμάτων;

Απάντηση

Τα παραδείγματα συνήθως δίνουν ζωντάνια, γλαφυρότητα, παραστατικότητα στο λόγο του συγγραφέα . Διεγείρουν το ενδιαφέρον και διευκο­λύνουν τον αναγνώστη να κατανοήσει πλήρως τις απόψεις του που έχουν αποδοθεί θεωρητικά. Καθιστούν το κείμενο πιο οικείο, πιο προσιτό στον αναγνώστη. Αρκεί βέ­βαια να είναι εύστοχα, να μην διακόπτουν την πορεία της σκέψης του και να μην πλε­ονάζουν.

3.Σε τι αποσκοπεί ο συγγραφέας με τη χρήση παρενθέσεων;

Απάντηση

Οι παρενθέσεις διευκρινίζουν, αποσαφηνίζουν, συμπληρώνουν, αναλύουν όσα έ­χει αναφέρει ο συγγραφέας. Π.χ. Το αυτοκίνητο (ήταν και σαράβαλο ) αγκομαχούσε στον ανήφορο. Έχουν περισσότερο επεξηγηματικό ρόλο και βοηθούν να αποφευχθεί η σύγχυση του αναγνώστη και για το λόγο αυτό η χρήση τους μερικές φορές θεωρείται επιβεβλημένη. Δίνουν ποικιλία στο λόγο που αποκτά συχνά προφορικότητα.

Συχνά οι παρενθέσεις περιέχουν μια παραπομπή. Πχ. Εμίσεψες και μ’ άφησες ένα γυαλί φαρμάκι (Δημοτικό)

4.Σε τι αποσκοπεί ο συγγραφέας με τη χρήση εισαγωγικών;

Απάντηση

Χρησιμοποιούνται για να προσδώσουν έμφαση, όταν μεταφέρονται αυτούσια λόγια άλλου, όταν πρόκειται για λέξεις ή φράσεις που ανήκουν σε ειδικό λεξιλόγιο ή σε κάποιο γλωσσικό ιδίωμα ή επίπεδο λόγου,ή όταν πρόκειται για τίτλους βιβλίων, εφημερίδων, ονόματα πλοίων κ.τ.λ. . Κάποτε προσδίδουν ειρωνικό τόνο ή μεταφορική σημασία στη λέξη - φράση.

5. Σε τι αποσκοπεί ο συγγραφέας με τη χρήση παρομοιώσεων;

Απάντηση

Ο λόγος γίνεται πιο παραστατικός, πιο ζωντανός, εν τέλει πιο πειστικός. Η θέση του συγγραφέα καθίσταται εύληπτη και κατανοητή. Διεγείρεται το ενδιαφέρον του αναγνώστη.(Πρέπει να γράψουμε πρώτα τι παρο­μοιάζεται με τι, με ποιο σκοπό όσον αφορά το νόημα του κειμένου και, στη συνέχεια, να αναφερθούμε στη λειτουργία των παρομοιώσεων στον αναγνώστη.)

6. Σε τι αποσκοπεί ο συγγραφέας με τη χρήση άνω τελείας;

Απάντηση

Η άνω τελεία χρησιμοποιείται

- στο χωρισμό δύο μερών μιας φράσης που συνδέονται με τη νοηματική σχέση της αντίθεσης

- στο τέλος μιας ημιπεριόδου και στην αρχή μιας άλλης, η οποία συμπληρώνει ή διευκρινίζει/επεξηγεί την πρώτη

- . στην περίπτωση απαρίθμησης στοιχείων

Ας σημειωθεί ότι μπορεί να χρησιμοποιηθεί από το συγγραφέα (όταν διαθέτει ποι­ητική ιδιοσυγκρασία) για να προσδώσει στοχαστική ατμόσφαιρα, αφήνοντας χρο­νικά περιθώρια στον αναγνώστη να προβληματιστεί.

7. Σε τι αποσκοπεί ο συγγραφέας, όταν χρησιμοποιεί ευθύ λόγο;

Απάντηση

0 ευθύς λόγος προσδίδει ζωντάνια αμεσότητα και παραστατικότητα στο κείμενο, δημιουργεί ένα κλίμα οικειότητας με τον αναγνώστη και τον βοηθάει να βιώσει άμεσα τις απόψεις που μεταφέρονται. Σπάει η μονοτονία του λόγου με αποτέλεσμα να ελκύεται το ενδιαφέρον του αναγνώστη.

8. Σε τι αποσκοπεί ο συγγραφέας με τη χρήση α' πληθυντικού προσώπου;

Απάντηση

Το α' πληθυντικό πρόσωπο χαρίζει έναν οικείο τόνο στο λόγο, τον κάνει πιο άμε­σο, ζωντανό και παραστατικό, ενώ προσδίδει και καθολικότητα στο πρόβλημα - φαινόμενο στο οποίο αναφέρε­ται ο συγγραφέας. Μάλιστα, καθώς θέτει και τον εαυτό του ως συμμέτοχο ή θύμα, δεν υποτιμά τον αναγνώστη. Αντίθετα, τον καθιστά πιο δεκτικό κι έτσι ο λόγος του κερδί­ζει σε πειστικότητα. Έτσι ο συγγραφέας αποφεύγει το αρκετά συχνά εγωιστικό και υποκειμενικό α΄ ενικό αλλά και το διδακτισμό του β΄ προσώπου και κάνει ένα βήμα για να κερδίσει το ενδιαφέρον και την αποδοχή του αναγνώστη του.

9. Σε τι αποσκοπεί ο συγγραφέας με τη χρήση στατιστικών στοιχείων;

Απάντηση

Προσδίδουν αποδεικτική ισχύ και εγκυρότητα στο λόγο, αφού αποτελούν ισχυρά τεκμήρια που συνήθως καθηλώνουν τον αναγνώστη, ο οποίος δύσκολα μπορεί να τα αμφισβητήσει.

10. Σε τι αποσκοπεί ο συγγραφέας με τη χρήση αναλογιών;

Απάντηση

Συνήθως με τις αναλογίες ο συγγραφέας δίνει πιο παραστατικά τις θέσεις του. Διευ­κολύνει τον αναγνώστη να κατανοήσει την έννοια ή το φαινόμενο που παρουσιάζει, καθώς δίνει ομοιότητες αυτού με κάποιο άλλο. Όταν μάλιστα το κείμενο είναι επιστη­μονικό, οι αναλογίες απλοποιούν , εκλαϊκεύουν και κάνουν πιο προσιτό το κείμενο στο μέσο ανα­γνώστη.

Μερικές φορές μάλιστα , όπως γράφει και ο Σεφέρης, οι παραβολές είναι ένας πολύ καλός τρόπος να ξεστομίσουμε αλήθειες ή πράγματα που δύσκολα τολμάμε να παραδεχτούμε και να αρθρώσουμε.

Το κείμενο επίσης κερδίζει σε ζωντάνια και γλαφυρότητα και προσελκύει το ενδιαφέρον του αναγνώστη

11. Σε τι αποσκοπεί ο συγγραφέας με τη χρήση ερωτήσεων;

Απάντηση

- διέγερση προβληματισμού

- πρόκληση ανησυχίας

- να προσδώσει ειρωνικό τόνο στο λόγο του

- να δημιουργήσει κλίμα αμεσότητας και την αίσθηση του διαλόγου στον αναγνώστη (θεατρικότητα)

- όταν είναι ρητορικές, να δώσει έμφαση στη θέση του.

- Να συνδέσει δύο διαφορετικές νοηματικές ενότητες ή να εισαγάγει ένα νέο θέμα.

πηγές: 1."Έκθεση-έκφραση " ΟΕΔΒ
2."Θηρεύοντας το Λόγο"Εκδ. όμιλος συγγραφέων καθηγητών
3."Νεοελληνική Γραμματική"Μανόλη Τριανταφυλλίδη, ΟΕΔΒ
4."Βελτιώστε ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΣΑΣ" Γ. Μηνά

λεξιλογικές

1.Να γράψετε αντίθετες, συνώνυμες ή ομόρριζες λέξεις
π.χ.,

Αντίθετες ή αντώνυμες :Φυσική - τεχνητή

Συνώνυμες :Έλλειψη = ανυπαρξία

[ Προσοχή: Γράφουμε ακριβώς τον ίδιο τύπο, αριθμό πρόσωπο , πτώση κτλ
(όχι έλλειψη=ανύπαρκτος) ]

Ομόρριζες :Φέρω : φερέγγυος, φερέφωνο, ανυπόφορος



2. Να βρείτε την ετυμολογία των λέξεων
(δηλαδή εύρεση της ρίζας της λέξης ή ανάλυση της σύνθετης λέξης στα συνθετικά της)
π.χ.
Χειραγώγηση , χειρ + άγω - Προσοχή: Συνήθως ανατρέχουμε στο ρήμα (άγω)



3 Να σχηματίσετε ονοματικά σύνολα είτε με επίθετο είτε με γενική προσδιοριστική (σελ. 77 του σχολ. βιβλίου)
Π.χ . Μηχανισμός : κρατικός, πολύπλοκος, ελαττωματικός ...



4.Να επισημάνετε τις διαφορετικές σημασίες μιας λέξης και να σχηματίσετε προτάσεις.
π.χ.
Οι αστυνομικές αρχές συνέλαβαν τον δράστη.

Οι αρχές μου δεν μου επιτρέπουν να λέω ψέματα.

Η αρχή του Αρχιμήδη διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη της επιστήμης.



5. Να αποδώσετε κυριολεκτικά τις μεταφορικές φράσεις.
π.χ.

Αποκοιμίζω κάποιον = καθησυχάζω κάποιον



6.Να σχηματίσετε σύνθετες λέξεις (με δοσμένο το α' η β' συνθετικό)
π.χ.

Α' συνθετικό η λέξη βίος : βιολογία, βιογραφία ....



7.Να αποδώσετε λέξεις - φράσεις σε ανεπίσημο ή επίσημο ύφος
Π.χ.

Δια ζώσης = προφορικά, με ζωντανή παρουσία

Προς άγραν = για κυνήγι, για συλλογή (προς άγραν ψήφων)



8.Να εντοπίσετε τις λέξεις- φράσεις με μεταφορική σημασία
Πχ.

Στον αγώνα για την προάσπιση των θεμελιωδών ελευθεριών η Ελλάδα επιδιώκει να διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο.


9. Να αποδώσετε περιφραστικά τις έννοιες( ή μονολεκτική απόδοση φράσεων).

Κίνητρο = προωθητικός παράγοντας
Μισθός = μηνιαία χρηματική αποζημίωση



πηγές:
1."Έκθεση-έκφραση " ΟΕΔΒ


2."Θηρεύοντας το Λόγο"Εκδ. όμιλος συγγραφέων καθηγητών


3."Νεοελληνική Γραμματική"Μανόλη Τριανταφυλλίδη, ΟΕΔΒ

4."Βελτιώστε ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΣΑΣ" Γ. Μηνά

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΜΕ ΤΗ ΣΥΝΤΑΞΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

1. Παρατακτική - υποτακτική σύνταξη

Παρατακτική : κύρια + κύρια, δευτερεύουσα + δευτερεύουσα με παρατακτικούς συνδέσμους : (ούτε, μήτε, μα, αλλά, παρά, όμως, ωστόσο, ενώ )

Υποτακτική : κύρια + δευτερεύουσα, κύρια + δευτερεύουσα + δευτερεύουσα με υποτακτικούς συνδέσμους ( ότι, επειδή, αφού, ώστε ...)

Συνήθης τύπος ασκήσεων είναι η μετατροπή της παρατακτικής σύνταξης σε υποτακτική ή το αντίστροφο.

Π.χ.Καθώς ο τεχνικός πολιτισμός τρέχει ασταμάτητα προς τα εμπρός, ο πνευματικός μένει στάσιμος – Ο τεχνικός πολιτισμός τρέχει ασταμάτητα προς τα εμπρός, όμως ο πνευματικός μένει στάσιμος.

2. Ενεργητική (έμφαση στο υποκείμενο) - παθητική σύνταξη {έμφαση στην πράξη του υποκειμένου)

Συνήθης τύπος ασκήσεων είναι:
Α.Η μετατροπή της ενεργητικής σύνταξης σε παθητική ή το αντίστροφο.
-Προσέχουμε πάντα να μην αλλάξουμε το χρόνο-
Π.χ Αν οι άνθρωποι προβούν σε κακή χρήση της τεχνολογίας, αυτή προσθέτει δεινά στη ζωή τους —► αν η τεχνολογία χρησιμοποιηθεί λανθασμένα, προστίθενται δεινά στη ζωή των ανθρώπων.

Β. Γιατί ο συγγραφέας προτιμάει την ενεργητική ή την παθητική σύνταξη

Ενεργητική σύνταξη : Τονίζεται (εξαίρεται ) το πρόσωπο ή το πράγμα που δρα, και το γραμματικό υποκείμενο της πρότασης στη σύνταξη αυτή συμπίπτει με το λογικό υποκείμενο( π.χ. ο ήλιος θερμαίνει τη γη)

Παθητική σύνταξη : Εξαίρεται μάλλον το αποτέλεσμα της ενέργειας του υποκειμένου ( π. χ. η γη θερμαίνεται) , και το λογικό υποκείμενο σ' αυτό δηλώνεται έμμεσα, δηλαδή με τον προσδιορισμό του ποιητικού αιτίου ( από τον ήλιο).
Με την παθητική σύνταξη αποκτά ποικιλία η πλοκή του λόγου.
Δίνεται η δυνατότητα να μην ονομάζεται ρητά το υποκείμενο, όσες φορές κανείς δε θέλει ή δεν μπορεί να το κατονομάσει, όπως συμβαίνει αυτό πολλές φορές με τα απρόσωπα ρήματα ( χιονίζει, αστράφτει, βρέχει κτλ. ) που δηλώνουν απλά το συμβάν.

Το ποιητικό αίτιο παραλείπεται, όταν>
α) Εννοείται εύκολα από τα συμφραζόμενα
β) Είναι άγνωστο
γ) Δε θέλει ο συγγραφέας να το δηλώσει

( Έκθεση Έκφραση Β΄ Λυκείου , ΟΕΔΒ, σελ. 266 )


3. Ευθύς — πλάγιος λόγος
Συνήθης τύπος ασκήσεων είναι η μετατροπή του ευθέος σε πλάγιο λόγο ή και το αντίστροφο.
-Προσέχουμε πάντα να μην αλλάξουμε το χρόνο-
Π.χ- Γιατί δεν ήρθες;

Είχα κάποια δουλειά.

Τον ρώτησε γιατί δεν ήρθε. Εκείνος απάντησε ότι είχε κάποια δουλειά.

4. Κύριες — δευτερεύουσες προτάσεις?

ΑΠΟΤΥΠΩΣΗ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΑΝΑ ΣΕΛΙΔΑ ΘΕΩΡΙΑΣ

Ι. ΠΕΙΘΩ- ΤΡΟΠΟΙ ΠΕΙΘΟΥΣ

Σελ. 12:   Επίκληση στη λογική –( επιχειρήματα-τεκμήρια)

                             ΕΙΔΗ   ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΩΝ

Σελ. 13:        ΔΙΑΙΡΕΣΗ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗΝ ΠΟΡΕΙΑ ΤΟΥ ΝΟΥ: παραγωγικοί ,

                                                                                επαγωγικοί, αναλογικοί

Σελ. 14:       ΔΙΑΙΡΕΣΗ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΕΙΔΟΣ ΤΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ: κατηγορικοί,

                                                                                υποθετικοί, διαζευκτικοί

Σελ. 15: Σύγκριση συλλογισμού με κείμενο που περιέχει συλλογισμό(επιχειρήματα)

Σελ. 16: Εγκυρότητα, αλήθεια, ορθότητα επιχειρήματος

Σελ. 18: Βοηθητικά στοιχεία για την αξιολόγηση

Σελ. 21:Παραλογικοί συλλογισμοί

Σελ. 24: ΘΕΜΑ: Παιδεία (ανώτατη) – προβλήματα

Σελ. 27: ΤΥΠΟΣ ΑΣΚΗΣΗΣ : 3^Ο  → (βελάκι)  [πρόβλημα, θέση, επιχειρήματα…]

              ΘΕΜΑ: Διάκριση χειρωνακτικής- πνευματικής εργασίας 6^ο, 7^ο → (βελάκι) 

               ΘΕΜΑ: Νέοι κατάρτιση και επάγγελμα  7^ο → (βελάκι) 

Σελ. 31: ΘΕΜΑ: Βία : Αδικείν ή αδικείσθαι 1^ο → (βελάκι) 

              ΘΕΜΑ: Ηγετικές ικανότητες ανδρών – γυναικών 2^ο → (βελάκι)    ρατσισμός

              ΘΕΜΑ: Μαθητές πνευματικά προνομιούχοι 2^ο → (βελάκι) 

Σελ. 31: ΘΕΜΑ: Τροχαία ατυχήματα / οδηγική συμπεριφορά

Σελ. 31: ΤΥΠΟΣ ΑΣΚΗΣΗΣ : Αντιτιθέμενες απόψεις

              ΘΕΜΑ:  Ανθρώπινα δικαιώματα ( υλικό: σελ. 39, οι τρεις γενιές δικαιωμάτων)

Σελ. 40 : ΤΥΠΟΣ ΑΣΚΗΣΗΣ : Συζήτηση στρογγυλής τραπέζης

              ΘΕΜΑ: Οικουμενική διακήρυξη και πολιτισμικές ιδιαιτερότητες

              ΘΕΜΑ: Ρόλος του Ο.Η.Ε

              ΘΕΜΑ: Ρόλος των μη κυβερνητικών οργανώσεων ( Γιατροί χωρίς σύνορα, διεθνής αμνηστία, Greenpeace)

              ΘΕΜΑ: Περιβάλλον – Διακήρυξη του Ρίο…

Σελ. 41 : Επίκληση στο συναίσθημα

Σελ. 43 : Επίκληση στο ήθος του πομπού

Σελ. 44 : Επίθεση στο ήθος του αντιπάλου

Σελ. 45 : Επίκληση στην αυθεντία

Α. Η ΠΕΙΘΩ ΣΤΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Σελ. 53 : → (βελάκι)  Μέσα – τεχνικές διαφημιστικής πειθούς

             ΘΕΜΑ: Γλώσσα και διαφήμιση

Σελ. 57: → (βελάκι)  Αθέμιτη – παραπλανητική διαφήμιση

             ΘΕΜΑ: Διαφήμιση και ηθική

             ΘΕΜΑ: Διαφήμιση και ιδεολογική εξάρτηση (στις υποανάπτυκτες χώρες)

Γ. Η ΠΕΙΘΩ ΣΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΛΟΓΟ

Σελ. 68 :      Στόχοι  - χαρακτηριστικά του πολιτικού λόγου

Σελ. 75 : ΤΥΠΟΣ ΑΣΚΗΣΗΣ – Επίκληση στην αυθεντία

Σελ. 76: ΤΥΠΟΣ ΑΣΚΗΣΗΣ → (βελάκι)  συνώνυμα ( παραλλαγή,  αντώνυμα / ομόρριζα )

              : ΤΥΠΟΣ ΑΣΚΗΣΗΣ → (βελάκι)  φράσεις με ονοματικά σύνολα

              : ΤΥΠΟΣ ΑΣΚΗΣΗΣ → (βελάκι)  να εξηγήσετε τις φράσεις

              : ΤΥΠΟΣ ΑΣΚΗΣΗΣ → (βελάκι)  να χρησιμοποιήσετε σε φράσεις τις λέξεις

              : ΤΥΠΟΣ ΑΣΚΗΣΗΣ → (βελάκι)  να διακρίνετε τη σημασιολογική διαφορά των σύνθετων (παραλλαγή, κλιμάκωση)

              : ΤΥΠΟΣ ΑΣΚΗΣΗΣ → (βελάκι)  να χρησιμοποιήσετε σε φράσεις τις λέξεις …  με διαφορετικές σημασίες ( πολυσημία λέξεων)

              : ΤΥΠΟΣ ΑΣΚΗΣΗΣ → (βελάκι)  λέξεις με μεταφορική / κυριολεκτική σημασία/ χρήση

              : ΤΥΠΟΣ ΑΣΚΗΣΗΣ → (βελάκι)  σημασιολογική διαφορά λέξεων

Σελ. 77 : ΤΥΠΟΣ ΑΣΚΗΣΗΣ → (βελάκι)  μετατροπή ονοματικών συνόλων σε ρηματικές φράσεις

               ΘΕΜΑ: Ελλάδα – Ευρώπη : Σχολεία, προγράμματα

Σελ. 78 : ΘΕΜΑ: Ρατσισμός

Σελ. 79 : ΤΥΠΟΣ ΑΣΚΗΣΗΣ → (βελάκι)  Αξιολόγηση επιχειρήματος

               ΤΥΠΟΣ ΑΣΚΗΣΗΣ → (βελάκι)  Ανασκευή επιχειρήματος

Σελ. 80: ΘΕΜΑ : Προπαγάνδα, παθητικοί δέκτες

Σελ. 83 : ΘΕΜΑ : Πόλεμος και ειρήνη

              : ΤΥΠΟΣ ΑΣΚΗΣΗΣ → (βελάκι)  Χαρακτηριστικά του πολιτικού λόγου

Δ. Η ΠΕΙΘΩ ΣΤΟΝ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΛΟΓΟ

Σελ. 84 :      Χαρακτηριστικά του επιστημονικού λόγου

               ΘΕΜΑ : Θανατική ποινή ( στην πρώτη παράγραφο του κειμένου πολλά επιχειρήματα – άλλα επιχειρήματα στις σελίδες 86 – 90 – στη σελίδα 90 δύο θέματα σχετικά με τη θανατική ποινή )

Σελ. 85 : ΤΥΠΟΣ ΑΣΚΗΣΗΣ → (βελάκι)  Διαφορετική παραγραφοποίηση

Σελ. 86 : ΤΥΠΟΣ ΑΣΚΗΣΗΣ → (βελάκι)  Διαφορετικός επίλογος

Σελ. 85 : ΤΥΠΟΣ ΑΣΚΗΣΗΣ → (βελάκι)  ειδικές λέξεις / ειδικό λεξιλόγιο

Σελ. 95 : ΘΕΜΑ: Ανθρωπική αρχή

Σελ. 98 : ΘΕΜΑ: Η επιστήμη και ο ρόλος της στην κοινωνία – ουδετερότητα της επιστήμης – κίνδυνοι και προοπτικές – ο ρόλος του επιστήμονα

            : Τύποι θεμάτων στην υποσημείωση : Ημερολόγιο, επιστολή, άρθρο…

ΔΟΚΙΜΙΟ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΔΟΚΙΜΙΟ

Σελ. 109 : Ορισμός – χαρακτηριστικά …

                 Δοκίμιο και πραγματεία…

Σελ. 111 :      Δοκίμιο στοχασμού και πειθούς

Σελ. 113  : ΤΥΠΟΣ ΑΣΚΗΣΗΣ → (βελάκι)  Ποιο είναι το νόημα της φράσης

Σελ. 117 : ΤΥΠΟΣ ΑΣΚΗΣΗΣ → (βελάκι)  Ποιο είναι το θέμα του κειμένου , η άποψη… η πρόταση (του συγγραφέα), τα μέσα πειθούς (που χρησιμοποιεί ο δοκιμιογράφος…)

Σελ. 117 : ΤΥΠΟΣ ΑΣΚΗΣΗΣ → (βελάκι) Τεχνική των ερωτήσεων ( τι επιτυγχάνεται )

Σελ. 117 : ΤΥΠΟΣ ΑΣΚΗΣΗΣ → (βελάκι) Χρήση παρενθέσεων( τι επιτυγχάνεται )

Σελ. 117 : ΤΥΠΟΣ ΑΣΚΗΣΗΣ → (βελάκι)Χρήση α ΄ πληθυντικού προσώπου ( τι επιτυγχάνεται )

Σελ. 117 : ΤΥΠΟΣ ΑΣΚΗΣΗΣ → (βελάκι)Χρήση ευθέος λόγου( τι επιτυγχάνεται )

Σελ. 117 : ΤΥΠΟΣ ΑΣΚΗΣΗΣ → (βελάκι)Χρήση α ΄ πληθυντικού προσώπου ( τι επιτυγχάνεται )

Σελ. 117 :ΘΕΜΑ : Δύναμη της μάζας – κοινωνικός κομφορμισμός

Σελ. 120 : Δοκίμιο και διδαχή

Σελ. 123 : ΘΕΜΑ :  Ο μηχανισμός του εξανδραποδισμού

Σελ. 131 : Η γλώσσα του δοκιμίου

Σελ. 132 : Η οργάνωση του δοκιμίου

Σελ. 136 : ΘΕΜΑ : Τουρισμός – «σύγχρονη  τουριστοκρατία»

Σελ. 136 : ΘΕΜΑ : Παράδοση

Σελ. 136 : ΘΕΜΑ : Μνημεία

Σελ. 137 : Δοκίμιο και ημερολόγιο , ομιλία , συνομιλία

Σελ. 137 : ΘΕΜΑ : Σχολεία και μνημεία

Σελ. 154 : Δοκίμιο και επιστολή – ο εξομολογητικός τόνος στο δοκίμιο

Σελ. 154 : ΤΥΠΟΣ ΑΣΚΗΣΗΣ → (βελάκι) : Στην παράγραφο … ο συγγραφέας χρησιμοποιεί μια παρομοίωση : Να εντοπίσετε τα σκέλη.. , να σχολιάσετε τα σύμβολα που χρησιμοποιούνται…, τι επιτυγχάνεται…

Σελ. 155 :ΤΥΠΟΣ ΑΣΚΗΣΗΣ → (βελάκι) Χρήση άνω τελείας ( τι επιτυγχάνεται)

Σελ. 155 : ΘΕΜΑ : → (βελάκι) « Παραδεγμένα στο σχολείο ή στην κοινωνία – συμμόρφωση ή αντίδραση; »

Σελ. 155 : ΘΕΜΑ : → (βελάκι)  «Ελευθερία του γραπτού λόγου στο σχολείο»

Σελ. 162 : ΤΥΠΟΣ ΑΣΚΗΣΗΣ → (βελάκι) Διάγραμμα δοκιμίου ( βλέπε σελίδα 284)

Σελ. 162 : ΤΥΠΟΣ ΘΕΜΑΤΟΣ → (βελάκι): Να γράψετε δοκίμιο με διάθεση μάλλον χιουμοριστική

Σελ. 166 : Άρθρο

Σελ. 169 : ΘΕΜΑ : → (βελάκι)  « Η γυναίκα έχει υιοθετήσει αρκετά από τα χαρακτηριστικά …»

Σελ. 169 : ΘΕΜΑ : → (βελάκι) « πώς διαφοροποιούνται οι αντιδράσεις του θεατή…»

(αθλητισμός – ψυχαγωγία – διασκέδαση)

Σελ. 169 : ΘΕΜΑ : → (βελάκι)  ομαδικά αθλήματα

Σελ. 170 : ΘΕΜΑ : → (βελάκι)  εμπειρίες από μορφές ομαδικής ψυχαγωγίας

Σελ. 170 : ΘΕΜΑ : → (βελάκι)  μορφή ψυχαγωγίας που σας συνεπαίρνει

Σελ. 171 : Άρθρο και δοκίμιο

Σελ. 174 : ΘΕΜΑ : Μνημεία , χώροι πολιτισμού και εμπόριο / διαφήμιση

Σελ. 175 : ΤΥΠΟΣ ΑΣΚΗΣΗΣ → (βελάκι) Να σχολιάσετε τον τίτλο, να γράψετε έναν άλλο τίτλο

Σελ. 175 : ΤΥΠΟΣ ΑΣΚΗΣΗΣ → (βελάκι) Να ανασκευάσετε τα επιχειρήματα

Σελ. 175 : ΤΥΠΟΣ ΑΣΚΗΣΗΣ → (βελάκι) Ο αρθρογράφος χρησιμοποιεί συχνά δύο συνώνυμες… π.χ. αισθητική / καλλιτεχνική…

Σελ. 175 : ΘΕΜΑ : → (βελάκι)  Καταλήψεις – Ευθανασία : επιχειρήματα δύο πλευρών με προσπάθεια ανασκευής

Σελ. 176 : ΘΕΜΑ : Λαϊκότητα και λαϊκισμός

Σελ. 177 : ΤΥΠΟΣ ΑΣΚΗΣΗΣ → (βελάκι) Με ποια μέθοδος γίνεται η διασάφηση των εννοιών Λαϊκότητα και λαϊκισμός

Σελ. 177 : ΤΥΠΟΣ ΑΣΚΗΣΗΣ → (βελάκι) Ποια είναι η βασική μέθοδος που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας στην ανάπτυξη του κειμένου του

Σελ. 178 : ΘΕΜΑ : Κλωνοποίηση – ανάπτυξη βιοτεχνολογίας

Σελ. 181 : ΤΥΠΟΣ ΑΣΚΗΣΗΣ → (βελάκι) Χρήση εισαγωγικών

Σελ. 181 : Να συνοψίσεις την άποψη του συγγραφέα

Σελ. 183 - 199 : Πληροφορική – Νέες τεχνολογίες : πληροφορική και εκπαίδευση- Ανισότητες- Αξιοπιστία – πνευματική ιδιοκτησία – σχέσεις ανθρώπων – μουσεία – ηλεκρονικό εμπόριο – ελεύθερος χρόνος – internet στο δημόσιο

Σελ. 201 : Επιφυλλίδα

Σελ. 204 : ΘΕΜΑ :Μητρικός θηλασμός – εργαζόμενες μητέρες – ισότιμη γονεϊκή ευθύνη

Σελ.205 : ΤΥΠΟΣ ΑΣΚΗΣΗΣ → (βελάκι) Μετατροπή ελλειπτικού λόγου σε αναλυτικότερο…

Σελ. 206 : ΘΕΜΑ → (βελάκι) : Αισθανθήκατε να σας επιβάλλουν ως καθήκον ως καθήκον κάτι που θα μπορούσε να είναι χαρά ή δημιουργία

ΔΙΚΑΙΟΣ ΚΑΙ ΑΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ

Σελ. 214 – 217 : Όλη η ενότητα περιληπτικά

Σελ. 242 :   Ανθρωπισμός

Σελ. 243:      Εθνισμός

                     Εθνικισμός

Σελ. 243 : ΘΕΜΑ: Εθνικισμός και καθολικός άνθρωπος

Σελ. 252 : ΘΕΜΑ: Μεσσιανισμός

( ΔΙΑΒΑΖΩ ΚΑΙ ΓΡΑΦΩ)

ΘΕΩΡΙΑ ΓΙΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗ

Σελ. 282 – 283 : Παράδειγμα ανάλυσης

Σελ. 284           : Διάγραμμα

Σελ.285 – 287  : Τρόποι ανάπτυξης παραγράφου

Από τους Θεματικούς κύκλους

(Σε συσχετισμό με τα θέματα που περιέχει το βιβλίο έκθεσης έκφρασης της Γ ΄ Λυκείου αναφέρονται , όπου υπάρχουν, οι αντίστοιχες σελίδες από το βιβλίο των θεματικών κύκλων. Στη συνέχεια προτείνονται ένα ή δύο κείμενα)

1. (Σελ. 24 του σχολικού βιβλίου: ΘΕΜΑ: Παιδεία (ανώτατη) – προβλήματα)

Σελ 271-289 των θεματικών κύκλων

Η αισθητική παιδεία του Ελληνικού λαού – σελ. 278

Η φυσιογνωμία του δασκάλου – σελ. 285

2. (Σελ. 27 του σχολικού βιβλίου: ΘΕΜΑ: Διάκριση χειρωνακτικής- πνευματικής εργασίας 6^ο, 7^ο → (βελάκι) 

    ΘΕΜΑ: Νέοι κατάρτιση και επάγγελμα  7^ο → (βελάκι)

Σελ.211 – 229 των θεματικών κύκλων

Εργασία και αργία- σελ.214

Η ανάγκη και το κριτήριο του επαγγελματικού προσανατολισμού – σελ.214

3. (Σελ. 31 του σχολικού βιβλίου: ΘΕΜΑ: Βία : Αδικείν ή αδικείσθαι 1^ο → (βελάκι) 

    ΘΕΜΑ: Ηγετικές ικανότητες ανδρών – γυναικών 2^ο → (βελάκι)    ρατσισμός

    ΘΕΜΑ: Μαθητές πνευματικά προνομιούχοι 2^ο → (βελάκι)

     Σελ. 78 : ΘΕΜΑ: Ρατσισμός

Σελ.321 –247 των θεματικών κύκλων

Η πικρή γνωριμία με τι ρατσισμό- σελ. 322

Οι ρίζες του μίσους – σελ. 244

4. (Σελ. 31 του σχολικού βιβλίου: ΘΕΜΑ του σχολικού βιβλίου:  Ανθρώπινα δικαιώματα)

 Σελ. 380- 391 των θεματικών κύκλων

Γράμμα απ’ τη φυλακή για τους Ευρωπαίους- σελ. 388

5. (Σελ. 45 : ΘΕΜΑ: Περιβάλλον)

Σελ. 327- 346 των θεματικών κύκλων

Ο καραγκιόζης οικολόγος – σελ. 335

6.( Σελ. 53  ΘΕΜΑ: Γλώσσα και διαφήμιση

             ΘΕΜΑ: Διαφήμιση και ηθική

             ΘΕΜΑ: Διαφήμιση και ιδεολογική εξάρτηση (στις υποανάπτυκτες χώρες)

Σελ. 191-209 των θεματικών κύκλων

Σελ.203. Διαφήμιση και βία

Σελ.208. Τα παιδιά στόχος των διαφημιστών

7. (Σελ. 77 : ΘΕΜΑ: Ελλάδα – Ευρώπη : Σχολεία, προγράμματα)

Σελ. 453-473  των θεματικών κύκλων

Ελληνισμός και Ευρώπη- σελ. 470

8. (Σελ. 80: ΘΕΜΑ : Προπαγάνδα, παθητικοί δέκτες)

Από τους θεματικούς  κύκλους

Η γλώσσα της εξουσίας- σελ. 24

9.( Σελ. 83 : ΘΕΜΑ : Πόλεμος και ειρήνη )

Από τους θεματικούς  κύκλους

Ο στρατιώτης του LA CIOTAT – σελ. – 397

Η νέα ιδεολογία του πολέμου – σελ.399

10. (Σελ. 98 : ΘΕΜΑ: Η επιστήμη και ο ρόλος της στην κοινωνία)

Σελ. 347 -377  των θεματικών κύκλων

Το τίμημα της προόδου- σελ. 360

Οι αρχηγοί κρατών ερωτούν τους επιστήμονες – σελ. 370

11.( Σελ. 117 :ΘΕΜΑ : Δύναμη της μάζας – κοινωνικός κομφορμισμός)

Σελ. 426-430 των θεματικών κύκλων

Η σκλαβιά του ψεύδους- σελ. 427

12. (Σελ. 123 : ΘΕΜΑ :  Ο μηχανισμός του εξανδραποδισμού)

Σελ. 192-202 των θεματικών κύκλων

«Αφθονία» και οι σύγχρονες όψεις της απανθρωποποίησης – σελ. 196

Ο αλλοτριωμένος καταναλωτής – σελ. 199

13. (Σελ. 136 : ΘΕΜΑ : Τουρισμός – «σύγχρονη  τουριστοκρατία)

Σελ. 311-325  των θεματικών κύκλων

Homo turisticus – σελ. 316

Ο εκμαυλισμός της Καλλίστης- σελ.319

14. (Σελ. 136 : ΘΕΜΑ : Παράδοση )

Σελ. 439-451 των θεματικών κύκλων

Παράδοση και μοναξιά- σελ.443

Η σχέση μας με την παράδοση – 450

15.( Σελ. 136 : ΘΕΜΑ : Μνημεία

       Σελ. 137 : ΘΕΜΑ : Σχολεία και μνημεία)

Σελ. 174 : ΘΕΜΑ : Μνημεία , χώροι πολιτισμού και εμπόριο / διαφήμιση

Σελ. 291-309 των θεματικών κύκλων

Η σημασία των αρχαίων μνημείων και η διαφύλαξή τους – σελ.308

16. ( Σελ. 169 : ΘΕΜΑ : → (βελάκι) « πώς διαφοροποιούνται οι αντιδράσεις του θεατή…»

(αθλητισμός – ψυχαγωγία – διασκέδαση)

Σελ. 169 : ΘΕΜΑ : → (βελάκι)  ομαδικά αθλήματα

Σελ. 99-117 των θεματικών κύκλων

Το ομαδικό παιχνίδι- 103

Οι αντάρτες των γηπέδων-115

17. (Σελ. 170 : ΘΕΜΑ : → (βελάκι)  εμπειρίες από μορφές ομαδικής ψυχαγωγίας)

Σελ. 170 : ΘΕΜΑ : → (βελάκι)  μορφή ψυχαγωγίας που σας συνεπαίρνει

Από τους θεματικούς  κύκλους

Έλληνες ο πιο ξενύχτης λαός … - 94

18. Σελ. 178 : ΘΕΜΑ : Κλωνοποίηση – ανάπτυξη βιοτεχνολογίας

Από τους θεματικούς  κύκλους

Η ψευδής κληρονομιά της Ντόλη – σελ. 354

19. ( Σελ. 183 - 199 : Πληροφορική – Νέες τεχνολογίες : πληροφορική και εκπαίδευση- Ανισότητες- Αξιοπιστία – πνευματική ιδιοκτησία – σχέσεις ανθρώπων – μουσεία – ηλεκτρονικό εμπόριο – ελεύθερος χρόνος – internet στο δημόσιο )

Από τους θεματικούς  κύκλους

Ηλεκτρονικοί υπολογιστές… - σελ.357