ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ

ΑΝΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΣΤΟ ΕΤΟΣ 2009. ΠΡΟΣΕΞΤΕ ΓΙΑ ΤΥΧΟΝ ΑΛΛΑΓΕΣ!!!
ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ

Οδηγός επιτυχίας
Πώς να γράψετε άριστα Όλα όσα πρέπει να γνωρίζουν οι υποψήφιοι
Πώς θα εξεταστούν και πώς θα βαθμολογηθούν τα μαθήματα Τι πρέπει να προσέξετε Τι πρέπει να αποφύγετε
, ΤουΧρήστου Κάτσικα xkatsikas@xkatsikas.gr
ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ: Δευτέρα 4 Μαΐου 2009


Όπως είναι γνωστό, το μυστικό της επιτυχίας ενός υποψηφίου ήταν-πάντα και εξακολουθεί να είναι- η υψηλή απόδοσή του στα γραπτά. «ΤΑ ΝΕΑ» παρουσιάζουν σήμερα όλα εκείνα τα στοιχεία που πρέπει να γνωρίζει ο υποψήφιος για να έχει την καλύτερη δυνατή επίδοση στις εξετάσεις: τον τρόπο εξέτασης και τους όρους βαθμολόγησης των πανελλαδικώς εξεταζόμενων μαθημάτων μαζί με τις βαθμολογίες των περσινών υποψηφίων στα αντίστοιχα μαθήματα. Εδώ ο υποψήφιος θα βρει λεπτομερείς οδηγίες και συμβουλές για κάθε μάθημα, τα λάθη που πρέπει να αποφύγει, καθώς και τον δεκάλογο της επιτυχίας
Η... ανατομία της βαθμολόγησης των γραπτών

Ένα θέμα βαθμολογείται με την ανώτατη βαθμολογία όταν:

Α. Έχει αναπτυχθεί με πληρότητα, σύμφωνα με το αντίστοιχο διδακτικό βιβλίο (συμφωνία με το νόημα και όχι με το γράμμα του βιβλίου) Β. Δεν παρουσιάζει επιστημονικά σφάλματα Γ. Παρουσιάζει ορθή δομή Δ. Χαρακτηρίζεται από σαφήνεια και ακριβολογία Ε. Περιέχει τα απαραίτητα σχήματα, επεξηγηματικά διαγράμματα, κ.λπ. (όπου αυτά είναι αναγκαία) Θετικά στοιχεία για τη βαθμολόγηση είναι:

Α. Η ορθή αφετηρία για την ανάπτυξη Β. Η πληρότητα και η ορθότητα των σχημάτων, όπου αυτά απαιτούνται (π.χ. στα Μαθηματικά)

Για να βαθμολογηθεί η επίλυση μιας άσκησης στα Μαθηματικά, τη Φυσική, τη Χημεία και τη Βιολογία με την ανώτατη βαθμολογία πρέπει: Α. Να έχει ορθή αφετηρία και λογική επεξεργασία Β. Να περιέχει επαρκή και ορθή αιτιολόγηση Γ. Να φθάνει σε σωστό αριθμητικό αποτέλεσμα συνοδευόμενο με τις ορθές μονάδες Δ. Να περιέχει τα απαραίτητα σχήματα ορθά και πλήρη Ε. Να χαρακτηρίζεται από σαφήνεια και ακριβολογία Εκτιμώνται θετικά κατά τη βαθμολόγηση τα εξής στοιχεία:

Α. Η ορθή αφετηρία και επεξεργασία μιας άσκησης, έστω και αν αυτή δεν ολοκληρώθηκε επιτυχώς Β. Τα σωστά και πλήρη σχήματα, εφόσον αποδεικνύουν κατανόηση του αντικειμένου Αντίθετα κατά τη βαθμολογία δεν λαμβάνεται υπόψη ένα ορθό αριθμητικό αποτέλεσμα, το οποίο δεν προκύπτει από τη επεξεργασία της άσκησης ή του προβλήματος.

Όπου γίνεται αξιολόγηση ορθογραφικών σφαλμάτων, ως σοβαρότερα ορθογραφικά λάθη θεωρούνται αυτά που παρατηρούνται:

Α. Στις καταλήξεις Β. Στις συνηθισμένες και εύχρηστες λέξεις Γ. Σε βασικούς κανόνες της γραμματικής Ως δευτερεύοντα λάθη θεωρούνται όσα παρατηρούνται στον συλλαβισμό ή τη στίξη, καθώς και σε λέξεις που δεν είναι συνήθεις στον νεοελληνικό λόγο, εφόσον δεν παραβιάζονται θεμελιώδεις γραμματικοί κανόνες.


Ο δεκάλογος του υποψηφίου

ΟΧΙ ΒΙΑΣΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
1Το βασικότερο λάθος, που κάνουν τα παιδιά είναι ότι δεν διαβάζουν καλά τα θέματα όταν φτάσουν στα χέρια τους.

Έχουν κάτι στο μυαλό τους και νομίζουν ότι αυτό τους ζητούν να απαντήσουν. Η καλή μελέτη του θέματος είναι το Α και το Ω στις εξετάσεις. Πολλοί μαθητές πέφτουν σε παγίδες διότι απάντησαν βιαστικά. Τα θέματα συνήθως είναι διατυπωμένα με σαφήνεια, συνεπώς έστω και στοιχειωδώς να έχει διαβάσει κάποιος, σίγουρα μπορεί να απαντήσει σε κάποια από αυτά.

ΜΕΛΕΤΗ ΤΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ
2Δεύτερο βήμα είναι η κατάταξη των δεδομένων. Αυτό βοηθά να σκεφτούμε ποιο δρόμο θα ακολουθήσουμε προς τη λύση του ζητήματος.

ΜΑΖΕΥΟΥΜΕ ΕΣΤΩ ΚΑΙ ΜΟΝΑΔΕΣ
3Όταν κάτι δεν το γνωρίζουμε, προχωράμε στο επόμενο. Δεν σταματάμε ποτέ. Στόχος είναι να συγκεντρώσουμε έστω και μία μονάδα.

ΔΕΝ ΣΒΗΝΟΥΜΕ ΠΟΤΕ Ο,ΤΙ ΕΧΟΥΜΕ ΓΡΑΨΕΙ
4Δεν σβήνουμε ποτέ ό,τι έχουμε γράψει. Χιλιάδες παιδιά κάθε χρόνο- από ανασφάλεια- σβήνουν απαντήσεις σωστές επειδή νομίζουν ότι είναι λανθασμένες. Συνήθως αμφισβητούν την τελευταία στιγμή ακόμη και τις βασικές γνώσεις τους.

ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΤΙΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
5Στα μαθήματα που τα θέματα δίνονται σε δύο ομάδες (ομάδα Α΄ και ομάδα Β΄), δώστε ιδιαίτερη προσοχή στις απαντήσεις των ερωτήσεων της ομάδας Β. Πρέπει να ανατρέξετε σε διάφορα σημεία του σχολικού βιβλίου και οι απαντήσεις να έχουν νοηματική αλληλουχία.

ΑΡΝΗΤΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ
6Στα θεωρητικά μαθήματα, προσοχή στην αυτούσια αναπαραγωγή λέξεων- εκφράσεων του κειμένου, όπως και στην αναπαραγωγή του ύφους του συγγραφέα. Είναι αρνητικά στοιχεία.

ΚΑΝΤΕ ΕΠΑΛΗΘΕΥΣΗ
7Στα θετικά μαθήματα: α) Προσοχή στα υποερωτήματα.

Τις περισσότερες φορές, τα συμπεράσματα των πρώτων ερωτημάτων πρέπει να χρησιμοποιηθούν στα επόμενα. β) Να χρησιμοποιείτε τους μηχανισμούς επαλήθευσης σε κάθε άσκηση, περιορίζοντας έτσι την πιθανότητα λάθους.

ΤΙ ΝΑ ΑΠΟΦΥΓΕΤΕ ΣΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ
8Στην έκθεση αποφύγετε σοβαρά λάθη όπως επαναλήψεις νοημάτων, άτακτη παράθεση σκέψεων, κυκλική πορεία στην ανάπτυξη του θέματος, που την επαναφέρει στο σημείο αφετηρίας με επαναλήψεις, προβολή μιας φανερά παράλογης θέσης.

ΠΡΟΣΕΚΤΙΚΗ ΔΙΑΤΥΠΩΣΗ
9Οι βαθμολογητές επισημαίνουν πολλές φορές ότι τα κείμενα είναι ακατανόητα και χρειάζονται αποκωδικοποίηση. Η προσπάθεια αυτή είναι εξαιρετικά κοπιαστική για τον καθηγητή και έχει συνέπειες σε εσάς. Άρα, δείξτε προσοχή στη διατύπωση του γραπτού σας.

Η ΒΙΑΣΤΙΚΗ ΜΑΤΙΑ ΟΔΗΓΕΙ ΣΕ ΛΑΘΗ
10Οι ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής και τύπου «σωστό - λάθος» κρύβουν παγίδες διότι... δείχνουν απλές.

Προσέξτε τη διατύπωση των ερωτήσεων, η βιαστική ματιά οδηγεί σε λάθος συμπέρασμα.


Συμβουλές στους υποψηφίους

ΑΠΟΦΥΓΕΤΕ τα συνηθέστερα λάθη που συναντώνται σε γραπτά μαθητών:

Εκφραστικάή διατύπωσης. Παρατηρούνται στα γλωσσικά μαθήματα. Λάθηαπό κατανόηση ή παρεξήγηση του ζητουμένου (σύγχυση εννοιών ή σχέσεων εννοιών, σύγχυση συνθηκών στην Ιστορία, φιλοσοφικών θεωριών κ.λπ.).

Λάθηπροσήμων στις ασκήσεις των Μαθηματικών και της Φυσικής.

Λάθηστις χημικές αντιδράσεις της Χημείας.

Προσοχή στην εκφώνηση
Τα θέματα, έτσι όπως διατυπώνονται, απαιτούν προσεκτική μελέτη ώστε να γίνει κατανοητό ακριβώς ποια είναι τα ερωτήματα. Οι υποψήφιοι πρέπει να κατανοήσουν πλήρως την εκφώνηση, για να αντιληφθούν τι ζητάει. Πολλές φορές, βλέπουν επιφανειακά την εκφώνηση και ταυτίζουν λανθασμένα τα θέματα με ερωτήματα που ήδη έχουν μελετήσει. Ένα θέμα είναι δυνατόν να διατυπωθεί με πολλούς τρόπους και να απαιτεί διαφορετικές απαντήσεις.


Οδηγίες για τις απαντήσεις σε ερωτήσεις διαφορετικών τύπων

Ερωτήσεις ανάπτυξης
Αξιολογούνται η ορθότητα και η σαφήνεια των απαντήσεων, η συνθετική και δημιουργική ικανότητα των μαθητών και η συνολική συγκρότηση του γραπτού. Πρέπει οι απαντήσεις να είναι σύμφωνες με το νόημα του βιβλίου, να μην υπάρχουν σημαντικές παραλείψεις, κενά ή λογικά σφάλματα ή άλλες ασυναρτησίες. Ιδιαίτερη σημασία δίνεται στη συνθετική και κριτική ικανότητα του μαθητή, στην επιχειρηματολογία που αναπτύσσει και στην πρωτοτυπία της απάντησής του, εφόσον το θέμα απαιτεί τη διατύπωση συλλογισμών και την έκφραση κρίσεων.

Ερωτήσεις σύντομης απάντησης
Σε γενικές γραμμές, ισχύουν οι ίδιες γενικές αρχές με εκείνες που αναφέρθηκαν και για την αξιολόγηση των απαντήσεων σε ερωτήσεις ανάπτυξης.

Εκτός από αυτές, λαμβάνονται υπόψη και η ευστοχία της απάντησης, η αποφυγή περιττών στοιχείων, η πυκνότητα των νοημάτων και η ικανότητα του μαθητή να εκφράζει με λίγα λόγια αυτό που θέλει να πει.

Ερωτήσεις αντικειμενικού ή κλειστού τύπου
α. Οι απαντήσεις σε αυτού του τύπου τις ερωτήσεις είναι από τη φύση τους ξεκάθαρες, εφόσον η ερώτηση και οι απαντήσεις είναι σωστά διατυπωμένες. Εάν κάποιος σημειώνει δύο ή περισσότερες απαντήσεις, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται και η ορθή, η απάντηση θεωρείται λάθος.

β. Δεν ισχύει αυτό, εάν κάποιος μαθητής σημείωσε και άλλες απαντήσεις και μετά τις έσβησε ή τις διέγραψε.

γ. Πρόσθετες επεξηγήσεις, εφόσον αυτές δεν ζητούνται, δεν είναι απαραίτητες. Αν όμως αναγράφονται, δεν μετρούν αρνητικά.

Λοιπές γενικές τεχνικές υποδείξεις
α. Στην περίπτωση που το θέμα (ιδίως αν πρόκειται για άσκηση ή πρόβλημα) είναι χωρισμένο σε υποερωτήματα, τότε είναι δυνατόν σε ένα από τα αρχικά στάδια να υπάρξει κάποιο λάθος, αριθμητικό ή άλλο. Στη συνέχεια ο μαθητής διαπραγματεύεται σωστά το υπόλοιπο θέμα, χρησιμοποιώντας όμως το λάθος που προηγήθηκε. Στην περίπτωση αυτή, ο μαθητής χάνει μόρια μόνο στο υποερώτημα στο οποίο έκαμε το λάθος, ενώ τα μόρια των υπόλοιπων ερωτήσεων δεν επηρεάζονται από το λάθος αυτό.

β. Οι τύποι που χρησιμοποιούνται στις απαντήσεις και περιέχονται στα διδακτικά βιβλία δεν χρειάζονται απόδειξη, εκτός αν αυτό σαφώς ζητείται στην ερώτηση. Αντίθετα, πρέπει να αποδεικνύονται όλοι οι υπόλοιποι τύποι που χρησιμοποιούνται.


Πώς γίνεται η εξέταση και βαθμολόγηση

Για την εξέταση στη Νεοελληνική Γλώσσα δίνεται στους μαθητές σε φωτοαντίγραφο απόσπασμα κειμένου (δοκιμιακού, λογοτεχνικού, άρθρου κ.λπ.) μίας έως δύο σελίδων από βιβλίο, εφημερίδα ή περιοδικό (ή κατασκευασμένο για τον σκοπό της αξιολόγησης) που αναφέρεται σε κοινωνικά, πολιτικά, πολιτιστικά, επιστημονικά ή άλλα θέματα της καθημερινής ζωής και έχει νοηματική πληρότητα. Το κείμενο αυτό ανταποκρίνεται στην αντιληπτική ικανότητα των μαθητών και σχετίζεται άμεσα ή έμμεσα με θεματικούς κύκλους οικείους στους μαθητές από τη σχολική διδασκαλία.

Οι μαθητές καλούνται:
α) Να δώσουν μια σύντομη περίληψη του κειμένου αυτού, της οποίας η έκταση καθορίζεται ανάλογα με την έκταση και το νόημα του κειμένου.

β) Να απαντήσουν σε ερωτήσεις, με τις οποίες ελέγχονται:

1. η κατανόηση του κειμένου (ιδεολογικά σημεία του κειμένου, επιχειρήματα συγγραφέα, προβλήματα που θέτει, κ.λπ.)

2. η οργάνωση του λόγου (διάρθρωση, δομή διαίρεση και τιτλοφόρηση ενοτήτων, συνοχή, ενότητα, συλλογιστική, κ.λπ.)

3. Τα σημασιολογικά στοιχεία (σημασία λέξεων, συνώνυμα-αντώνυμα, κατασκευή φράσεων ή παραγράφων με ορισμένες λέξεις, αντικατάσταση λέξεων ή φράσεων κ.λπ.)

4. η ικανότητά τους να αναγνωρίζουν τη λειτουργία των μορφοσυντακτικών δομών, καθώς και να χειρίζονται αυτές τις δομές, ανάλογα με τους επικοινωνιακούς στόχους του κειμένου γ) Να συντάξουν ένα κείμενο, ενταγμένο σε επικοινωνιακό πλαίσιο, με το οποίο κρίνουν ή σχολιάζουν κάποια σημεία του κειμένου ή αναπτύσσουν προσωπικές απόψεις, παίρνοντας αφορμή από το κείμενο. Η έκταση της ανάπτυξης αυτής καθορίζεται κατά προσέγγιση, χωρίς να υπερβαίνει τις 600 λέξεις Τα μυστικά της περίληψης
Οι υποψήφιοι στο πλαίσιο του μαθήματος της Νεοελληνικής Γλώσσας καλούνται να γράψουν την περίληψη του κειμένου που τους δίνεται. Τα αποτελέσματα από το βαθμολογικό κέντρο πιστοποιούν τις σοβαρές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι υποψήφιοι στην προσπάθειά τους να γράψουν μια εύστοχη περίληψη που τους εξασφαλίζει υψηλή ΠΡΟΣΟΧΗ
Προϋπόθεση συμμετοχής στις διαδικασίες επιλογής των τμημάτων που περιλαμβάνονται στο Μηχανογραφικό Δελτίο είναι η επίτευξη από τον υποψήφιο:

● είτε γενικού βαθμού πρόσβασης τουλάχιστον ίσου με το μισό του μέγιστου δυνατού βαθμού (10,00).

● είτε η συγκέντρωση συνόλου μορίων τουλάχιστον ίσου με το μισό του μέγιστου δυνατού αριθμού μορίων για κάθε σχολή ή τμήμα.

Δηλαδή, εάν ένας υποψήφιος έχει γενικό βαθμό πρόσβασης μικρότερο του 10, για να έχει πρόσβαση σε κάποιο τμήμα θα πρέπει να συγκεντρώνει το μισό του μέγιστου αριθμού μορίων στο τμήμα αυτό (δηλαδή 10.000

μόρια για τα τμήματα που δεν απαιτούν ειδικό μάθημα και 11.000 ή 12.000 μόρια για τα τμήματα που απαιτούν ειδικό μάθημα, με συντελεστή 1 ή 2 αντιστοίχως).

βαθμολογία (25 από τις 100 μονάδες). Σύμφωνα με τον Κώστα Αγγελάκο, λέκτορα στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο, η γραφή της περίληψης καθιστά απαραίτητη την άσκηση των μαθητών στην ανάγνωση του κειμένου.

Με την πρώτη ανάγνωσηοι μαθητές εντοπίζουν και καταγράφουν το νοηματικό κέντρο του κειμένου. Είναι σημαντικό να αφιερωθεί χρόνος στην προσέγγιση των «νοηματικών κέντρων» που εντόπισαν οι μαθητές.

Η δεύτερη ανάγνωσηέχει στόχο την παρακολούθηση της σειράς εξέλιξης των γεγονότων- ιδεών στο κείμενο, παράγραφο προς παράγραφο. Στη συνέχεια, η επεξεργασία του κειμένου είναι δυνατό να πραγματοποιηθεί με την τεχνική των πλαγιότιτλων.

Οι υποψήφιοι πρέπει να έχουν υπόψη τους ότι περίληψη είναι η συνοπτική απόδοση του περιεχομένου ενός κειμένου με ένα σύντομο κείμενο που αποδίδει τις βασικές ιδέες του αρχικού κειμένου χωρίς να αλλοιώνει το πνεύμα του συγγραφέα.

Το κυριότερο χαρακτηριστικό γνώρισμα της περίληψης είναι ότι περικλείει το κύριο στοιχείο και τις ιδέες του κειμένου μόνο και δεν είναι σχολιασμός.

Δεν επιδιώκεται δηλαδή η εξήγηση, η ανάλυση ή η κριτική των σκέψεων και των ιδεών του συγγραφέα.

Η έκτασή της καθορίζεται σε δεδομένο αριθμό λέξεων (συνήθως 100-120 ή 80-100 λέξεις) από τον οποίο δεν πρέπει να υπάρχουν αποκλίσεις.

Η περίληψη είναι ένα νέο κείμενο, προσωπικό δημιούργημα του κάθε μαθητή.

Αυτό σημαίνει ότι οι υποψήφιοιδεν πρέπει να μιμούνται το ύφος του συγγραφέα και να αποφεύγουν, όσο είναι δυνατόν, τη χρήση λέξεων ή φράσεων του κειμένου.

Αν χρειαστεί να κάνουν κάτι τέτοιο με λέξεις και φράσεις- κλειδιά, τότε πρέπει να χρησιμοποιούν εισαγωγικά. Το ύφος να έχει καθαρά πληροφοριακό χαρακτήρα.

Η ισόρροπη ανάπτυξη των βασικών ιδεών του κειμένου. Οι υποψήφιοι οφείλουν να διακρίνουν το ουσιώδες από το επουσιώδες και μέσα από την περίληψή τους να αναδεικνύουν τις βασικές ιδέες. Να μην περιλαμβάνουν πληροφορίες που δεν σχετίζονται άμεσα με το κύριο θέμα ούτε λεπτομέρειες, παραδείγματα και διευκρινήσεις που δεν είναι απαραίτητες.

Είναι προτιμότερο η περίληψη να γράφεται ως μία ενιαία παράγραφος. Ωστόσο, υπάρχει και η δυνατότητα να χωριστεί σε παραγράφους με βάση τη δομή και το νόημα του δοθέντος κειμένου, ιδιαίτερα αν η έκτασή της το επιτρέπει.
Το πρώτο θέμα βαθμολογείται με 25 μονάδες, το δεύτερο θέμα βαθμολογείται με 35 μονάδες, οι οποίες κατανέμονται σε επιμέρους ερωτήσεις, ενώ το τρίτο θέμα βαθμολογείται με 40 μονάδες.

Έκθεση για να... μη βγείτε εκτός θέματος

Τι αξιολογείται στην ανάπτυξη της Έκθεσης:

1.

Ο μαθητής απαντά γραπτά σε ερωτήσεις που αφορούν ένα κείμενο και με τις οποίες: α) επιδιώκεται να κατανοεί το περιεχόμενο ενός κειμένου, δηλαδή:

* να διακρίνει τους τρόπους πειθούς (επίκληση στη λογική, επίκληση στο συναίσθημα του δέκτη, επίκληση στην αυθεντία, επίκληση στο ήθος του πομπού)

* να διακρίνει τα μέσα πειθούς (επιχειρήματα, τεκμήρια)

* να διακρίνει το είδος της συλλογιστικής πορείας (παραγωγική- επαγωγική) που ακολουθείται σε ένα κείμενο * να αξιολογεί τα μέσα πειθούς. Πιο συγκεκριμένα:

- να ελέγχει την αλήθεια, την εγκυρότητα και την ορθότητα ενός επιχειρήματος - να ελέγχει την αξιοπιστία των τεκμηρίων * να διακρίνει τους τρόπους και τα μέσα πειθούς - στη διαφήμιση - στον πολιτικό λόγο - στον επιστημονικό λόγο * να διακρίνει την πειθώ από την προπαγάνδα * να διακρίνει τα είδη του δοκιμίου, προσέχοντας την οργάνωση/δομή (συνειρμική- λογική), τον σκοπό (απόδειξη μιας θέσης- ελεύθερος στοχασμός), τη σκοπιά (υποκειμενική- αντικειμενική), τη γλώσσα (ποιητική, αναφορική λειτουργία) κ.λπ.

* να διακρίνει ορισμένα χαρακτηριστικά του δοκιμίου, όπως ο υποκειμενισμός, ο αντιδιδακτισμός, ο κοινωνικός χαρακτήρας, ο εξομολογητικός τόνος κ.λπ.

* να εντοπίζει σε ένα δοκίμιο/άρθρο το θέμα, την άποψη του συγγραφέα, τα μέσα πειθούς που χρησιμοποιεί για να τεκμηριώσει την άποψή του, τις προτάσεις του για την αντιμετώπιση του προβλήματος κ.λπ.

* να διακρίνει το δοκίμιο από άλλα συγγενή είδη του λόγου, όπως το άρθρο, η επιφυλλίδα β) επιδιώκεται να κατανοεί την οργάνωση ενός κειμένου, δηλαδή:

* να εντοπίζει τα βασικά μέρη (πρόλογο, κύριο μέρος, επίλογο) και τις νοηματικές ενότητες του κειμένου * να επισημαίνει τους διάφορους τρόπους με τους οποίους οργανώνεται ο λόγος, π.χ. με αιτιολόγηση, με σύγκριση και αντίθεση, με ορισμό, με διαίρεση, με παράδειγμα κ.λπ.

* να σχολιάζει τη συνοχή του κειμένου (διαρθρωτικές λέξεις κ.λπ.)

* να χωρίζει το κείμενο σε παραγράφους, να δίνει πλαγιότιτλους σε παραγράφους/νοηματικές ενότητες, να διευθετεί τη συνοχή του κειμένου γ) επιδιώκεται να διερευνά τη γλώσσα του κειμένου (λεξιλόγιο, στίξη, μορφοσυντακτικά φαινόμενα, γλωσσικές ποικιλίες, λειτουργίες της γλώσσας, ύφος κ.λπ.), δηλαδή:

* να εντοπίζει και να αιτιολογεί την επιλογή του πομπού:

- στην ενεργητική ή παθητική φωνή - στο ρηματικό πρόσωπο/ τον χρόνο/ την έγκλιση - στον μακροπερίοδο ή όχι λόγο - στην παράταξη ή στην υπόταξη - στα ρηματικά ή ονοματικά σύνολα - στην αναφορική ή στην ποιητική λειτουργία της γλώσσας - στα σημεία στίξης - σε λόγιες ή λαϊκές λέξεις, σε ειδικό λεξιλόγιο, όρους κ.λπ.

* να διευθετεί τη στίξη, να διορθώνει την ορθογραφία του κειμένου * να ερμηνεύει λέξεις, να αξιολογεί την ακρίβεια και τη σαφήνεια του λεξιλογίου * να αντικαθιστά λέξεις του κειμένου με συνώνυμα, να βρίσκει αντώνυμα, να σχηματίζει φράσεις με ορισμένες λέξεις του κειμένου κ.λπ.

* να χωρίζει το κείμενο σε παραγράφους και να διευθετεί τη συνοχή του * να χαρακτηρίζει το ύφος του κειμένου λαμβάνοντας υπόψη την επικοινωνιακή περίσταση (δέκτη, σκοπό, είδος λόγου κ.λπ.).

2.

Ο μαθητής προχωρεί σε διάφορες γραπτές εργασίες με αφόρμηση το συγκεκριμένο κείμενο.

Επιδιώκεται ο μαθητής:

* να πυκνώνει ένα κείμενο, να κάνει την περίληψη του κειμένου, να δίνει έναν τίτλο στο κείμενο ή πλαγιότιτλους σε παραγράφους/ νοηματικές ενότητες του κειμένου * να οργανώνει το διάγραμμα του κειμένου * να αναπτύσσει μια φράση, μια παράγραφο, ένα επιχείρημα του κειμένου * να ανασκευάζει τα επιχειρήματα του κειμένου και να αναπτύσσει την αντίθετη άποψη * να μετασχηματίζει ένα κείμενο π.χ. από ένα είδος λόγου σε ένα άλλο.


Πώς γίνεται η εξέταση και βαθμολόγηση των μαθημάτων ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

1.

Δίνεται στους μαθητές απόσπασμα διδαγμένου κειμένου 12-20 στίχων με νοηματική συνοχή και τους ζητείται: α) να μεταφράσουν ένα τμήμα του 8-10 στίχων στη νέα ελληνική και β) να απαντήσουν σε:

i.Δύο (2) ερωτήσεις ερμηνευτικές, που μπορεί να αναφέρονται σε ιδέες/ αξίες/ προβλήματα, στη στάση/ ήθος/ χαρακτήρα των προσώπων, στο ιστορικό/ κοινωνικό/ πολιτιστικό πλαίσιο της εποχής του έργου, στη δομή/ σύνθεση του κειμένου, σε υφολογικά/ αισθητικά θέματα, με βάση ολόκληρο το ανωτέρω απόσπασμα.

ii.Μία (1) ερώτηση ερμηνευτική που αναφέρεται σε τμήματα του από μετάφραση διδασκόμενου κειμένου, σε συσχετισμό με το παραπάνω εξεταζόμενο πρωτότυπο απόσπασμα. Σ΄ αυτή την περίπτωση δίνεται στους μαθητές σε φωτοτυπία το συγκεκριμένο μεταφρασμένο τμήμα.

iii.

Μία (1) ερώτηση που αναφέρεται στο γραμματειακό είδος, στο οποίο ανήκει το κείμενο, στον συγγραφέα ή το έργο του.

iν.

Μία (1) ερώτηση λεξιλογική- σημασιολογική (σύνδεση λέξεων αρχαίας και νέας, διατήρηση ή αλλαγή της σημασίας τους, οικογένειες ομόρριζων λέξεων, απλών ή σύνθετων, συνώνυμα, αντώνυμα).

2.

Δίνεται επίσης αδίδακτο πεζό κείμενο αττικής διαλέκτου 10-12 στίχων και ζητείται:

α) να το μεταφράσουν στη νέα ελληνική και β) να απαντήσουν σε:

i. Μία (1) ερώτηση γραμματικής και ii. Μία (1) ερώτηση συντακτικού. Κάθε ερώτηση του αδίδακτου κειμένου ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ
μπορεί να αναλύεται σε δύο υποερωτήματα, ανάλογα με το είδος των ερωτήσεων που χρησιμοποιούνται.

Για την εξέταση των παραπάνω θεμάτων τόσο στο διδαγμένο όσο και στο αδίδακτο κείμενο μπορεί, ανάλογα με την περίπτωση και το είδος των διδακτικών στόχων που αξιολογούνται, να χρησιμοποιούνται διάφορα είδη ερωτήσεων.

ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΡΟΣΕΞΕΤΕ
Δίνουμε σήμερα ορισμένες πρακτικές οδηγίες προς τους ενδιαφερομένους για την έγκαιρη και όσο γίνεται πληρέστερη προετοιμασία τους ώστε να αντιμετωπίσουν κυρίως το χαρακτηριζόμενο ως «φόβητρο», αδίδακτο κείμενο.

1.

Να ολοκληρώνει τη μετάφραση του διδαγμένου κειμένου και τις παρατηρήσεις, ώστε να αφιερώνει τον υπολειπόμενο χρόνο στη μετάφραση του αδίδακτου, που απαιτεί περισσότερο χρόνο και άνεση.

2.

Απαραίτητη είναι η ανάγνωση του πρωτότυπου κειμένου δύο και τρεις φορές, προκειμένου να κατανοηθεί το κεντρικό θέμα του και ενδεχομένως οι πρωταγωνιστές του.

3.

Βοηθός στην παραπάνω διαδικασία μπορεί να είναι ο συγγραφέας και ο τίτλος του ευρύτερου έργου, απ΄ όπου προέρχεται το απόσπασμα, ώστε να προσδιοριστεί ο χρόνος και το είδος του λόγου (δικανικό, φιλοσοφικό, ιστορικό, ρητορικό κ.ά.).

4.

Απαραίτητος είναι ο χωρισμός των προτάσεων, ώστε να αποκαλύπτεται η δομή του κειμένου και να προσδιορίζονται οι επιμέρους νοηματικές ενότητες.

5.

Μετάφραση και συντακτικός προσδιορισμός των λέξεων πρέπει να ακολουθούν παράλληλη πορεία. Να μη γίνεται αυτοσκοπός η συντακτική ανάλυση, αλλά ένα μέσο που θα υποβοηθήσει τη νοηματική αναπαράσταση.

6.

Να αποφεύγεται η πιστή μετάφραση στη βάση της συντακτικής θέσης των λέξεων ή φράσεων, ώστε να μην προκύπτει «ξύλινος» λόγος που δεν ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις του νεοελληνικού λόγου.

7.

Η προφορική ανάγνωση της μετάφρασης θα φέρει στην επιφάνεια άκαμπτες και ασύμβατες με τη νεοελληνική εκφράσεις.

8.

Ιδιαίτερη προσοχή στους χρόνους και στις εγκλίσεις των ρημάτων και των ρηματικών τύπων για να μη χάνεται η αίσθηση του χρόνου.

9.

Οι άγνωστες λέξεις να ερμηνεύονται με τη βοήθεια των συμφραζομένων ή από παράγωγες λέξεις της νεοελληνικής, των οποίων γνωρίζουμε τη σημασία.

10.

Να δίνεται ιδιαίτερη σημασία στις μικρές λέξεις που δεν επηρεάζουν το νόημα της πρότασης, αλλά αποτελούν συνδεσμικά στοιχεία των περιόδων.

ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
Στη γραμματική παρατήρηση τα λάθη που εμφανίζονται, εκτός από εκείνα που οφείλονται σε άγνοια, είναι: τύποι διαφορετικοί από αυτούς που ζητούνται, επειδή ο μαθητής δεν είναι προσεκτικός στην ανάγνωση της παρατήρησης και ελλιπής εφαρμογή του πολυτονικού συστήματος, αφού από ορισμένους μαθητές δεν χρησιμοποιούνται ποτέ τα πνεύματα και η περισπωμένη. Οι μαθητές λοιπόν πρέπει να διαβάζουν προσεκτικά αυτά που ζητούνται από την παρατήρηση και να μην ξεχνούν το πολυτονικό σύστημα, που ισχύει στην αρχαία ελληνική γλώσσα.

Στη συντακτική παρατήρηση ο συντακτικός ρόλος των λέξεων πρέπει να αποδίδεται ολοκληρωμένος και να δηλώνεται η εξάρτησή του.
Η βαθμολογία κατανέμεται ως εξής:
α) Η μετάφραση του διδαγμένου κειμένου βαθμολογείται με 10 μονάδες και του αδίδακτου με 20 μονάδες της εκατοντάβαθμης κλίμακας β) Κάθε ερώτηση βαθμολογείται με 10 μονάδες της εκατοντάβαθμης κλίμακας γ) Στις περιπτώσεις των διδαγμένων κειμένων για τα οποία δεν προβλέπεται από το Πρόγραμμα Σπουδών διδασκαλία από μετάφραση, δεν δίνεται στους μαθητές η υπό στοιχείο 1.β. ii ερμηνευτική ερώτηση και τότε οι δύο πρώτες υπό στοιχείο 1.β. i ερμηνευτικές ερωτήσεις βαθμολογούνται η καθεμία με δέκα πέντε (15) μονάδες της εκατοντάβαθμης κλίμακας
Η εξέταση στη Νεοελληνική Λογοτεχνία αναφέρεται σε πεζό ή ποιητικό κείμενο που περιέχεται στη διδαχθείσα ύλη της αντίστοιχης τάξης, το οποίο δίνεται στους μαθητές σε φωτοτυπία, μαζί με τις αναγκαίες σημασιολογικές ή άλλες διευκρινίσεις. Το κείμενο συνοδεύεται από πέντε ερωτήσεις που αναφέρονται:

α) στον συγγραφέα του έργου και σε γραμματολογικά στοιχεία που προκύπτουν άμεσα ή έμμεσα από το κείμενο (1 ερώτηση), β) στη δομή του κειμένου, στην επαλήθευση ή διάψευση μιας κρίσης με βάση το κείμενο, σε παρατηρήσεις επί των εκφραστικών μέσων και τρόπων του κειμένου. (υφολογική διερεύνηση, αφηγηματικές λειτουργίες, επιλογές του δημιουργού σε διάφορα επίπεδα γλωσσικής ανάλυσης) (2 ερωτήσεις), γ) σε σχολιασμό ή στη σύντομη ανάπτυξη, σε 1-2 παραγράφους, ορισμένων χωρίων του κειμένου (1 ερώτηση), δ) σε σχολιασμό αδίδακτου λογοτεχνικού κειμένου το οποίο δίνεται στους μαθητές επίσης σε φωτοτυπία και είναι ίσης, κατά προσέγγιση, δυσκολίας με το διδαγμένο (1 ερώτηση). Αλλιώς προσεγγίζουμε ένα ποίημα και αλλιώς ένα πεζογράφημα
Σύμφωνα με την Ανθούλα Δανιήλ, δρ Νεοελληνικής Φιλολογίας, «το μάθημα της Λογοτεχνίας κινείται σε δύο σκέλη. Το ένα είναι το τι και το άλλο είναι το πώς. Το τι αφορά το περιεχόμενο, το πώς τη μορφή. Αλλιώς προσεγγίζουμε ένα ποίημα και αλλιώς ένα πεζογράφημα. Στο πεζογράφημα, μετά την προσεκτική ανάγνωση του κειμένου και τη διαδικασία κατανόησης, αναγνωρίζουμε τη μορφή, τη δομή, τα μέρη του κειμένου (κεφάλαιαπαραγράφους- ενότητες), τον τρόπο που συνδέονται μεταξύ τους, πώς γίνεται η μετάβαση από το ένα μέρος στο άλλο, ποια είναι η εξέλιξη. Ποια είναι τα κύρια και τα δευτερεύοντα πρόσωπα, ποιος είναι ο ρόλος και η σημασία τους στην πλοκή του έργου, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους, πώς αυτά λειτουργούν και προωθούν την εξέλιξη. Ποιος είναι ο αφηγητής και ποια η οπτική γωνία του, πώς προχωρεί η αφήγηση: ευθύγραμμα στον χρόνο ή με αναχρονίες (αναδρομές, προδρομικές αφηγήσεις, διάρκεια, συχνότητα). Ποια είναι η σημασία των λεπτομερειών, τα εκφραστικά μέσα και η γλωσσική ποικιλία του κειμένουπώς δηλαδή διαφοροποιείται από περιβάλλον σε περιβάλλον και τι σημαίνει αυτό γενικότερα για το έργο. Στο ποίημα, εκτός των ανωτέρω, καθοδηγητική μπορεί να γίνει η αίσθηση που αποκομίζουμε από την ανάγνωση. Η εκκίνηση γίνεται από το πρώτο, το αναφορικό επίπεδο και επεκτείνεται σε ένα δεύτερο, το συνυποδηλωτικό επίπεδο. Τι είναι δηλαδή αυτό που υπονοείται και δεν καταδηλώνεται. Προσέχουμε τη χρήση της γλώσσας, τη θέση μιας λέξης μέσα στο κείμενο, τα επίπεδα ερμηνείας της, τις διαθέσεις ή τις προθέσεις του ποιητή, τη μουσικότητα του στίχου, την ποιότητα του λόγου του μαθητή».
Η ερώτηση α βαθμολογείται με δεκαπέντε (15) μονάδες, οι δύο ερωτήσεις της β περίπτωσης με είκοσι (20) μονάδες η καθεμία, η ερώτηση γ με εικοσιπέντε (25) μονάδες και η ερώτηση δ με είκοσι (20) μονάδες. Σε περίπτωση κατά την οποία μία (1) ερώτηση αναλύεται σε υποερωτήματα, η βαθμολογία που προβλέπεται γι΄ αυτήν κατανέμεται ισότιμα στα υποερωτήματα, εκτός αν κατά την ανακοίνωση των θεμάτων καθορίζεται διαφορετικός συντελεστής βαρύτητας γι΄ αυτά.
ΛΑΤΙΝΙΚΑ
Στους μαθητές δίνεται διδαγμένο κείμενο 10-15 στίχων και ζητείται από αυτούς:

α) Να το μεταφράσουν στη νέα ελληνική γλώσσα.

β) Να απαντήσουν σε τέσσερις (4) παρατηρήσεις: δύο (2) γραμματικές και δύο (2) συντακτικές, οι οποίες μπορεί να αναλύονται σε υποερωτήματα.

ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΡΟΣΕΞΕΤΕ
Τα συνηθέστερα λάθη εντοπίζονται:

Στη μετάφραση ● Ο νεοελληνικός λόγος πάσχει, πολλές φορές, με λάθη έκφρασης, λεξιλογίου και σύνταξης. ● Ο μαθητής που έχει διαβάσει πρόχειρα προσπαθεί να αποδώσει το λατινικό κείμενο σε νεοελληνικό λόγο, ο οποίος παρουσιάζει κενά. Στη γραμματική ● Λάθη καταλήξεων στα ρήματα, αδυναμία να αναγνωριστεί το θέμα και οι αρχικοί τους χρόνοι και στις δύο φωνές.

● Δεν αναγνωρίζονται οι συζυγίες, η φωνή και οι εγκλίσεις των ρημάτων.

● Τα επίθετα δεν διακρίνονται με ευκολία, υπάρχει αδυναμία σχηματισμού παραθετικών των επιθέτων.

● Οι αντωνυμίες συγχέονται με τα ονόματα και κλίνονται λάθος.

● Αδυναμία αφομοίωσης της ύλης, προσπάθεια στείρας απομνημόνευσης και χωρίς κριτική αξιολόγηση των δεδομένων της ύλης, η οποία σημειωτέον δεν είναι μεγάλη, αφού διδάσκεται σε δύο τάξεις αντί της μίας του παλαιού συστήματος.

Στο συντακτικό ● Δεν αφομοιώνονται με ευκολία οι εξαιρέσεις του λατινικού συντακτικού σε σχέση με αυτό της αρχαίας ελληνικής γλώσσας.

● Ο μαθητής αρκείται απλώς να απαντήσει και όχι να δικαιολογήσει, κάτι που ζητείται τις περισσότερες φορές στα ερωτήματα.
Η βαθμολογία στην Γ΄ Τάξη κατανέμεται ως εξής:
i. Μετάφραση κειμένου 40 μονάδες.
ii. Κάθε γραμματική ή συντακτική παρατήρηση 15 μονάδες.
ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ
και Μαθηματικά και Στοιχεία Στατιστικής
Στους μαθητές δίνονται τέσσερα (4) θέματα από την εξεταστέα ύλη, τα οποία μπορεί να αναλύονται σε υποερωτήματα, με τα οποία ελέγχεται η δυνατότητα αναπαραγωγής γνωστικών στοιχείων, η γνώση εννοιών και ορολογίας και η ικανότητα εκτέλεσης γνωστών αλγορίθμων, η ικανότητα του μαθητή να αναλύει, να συνθέτει και να επεξεργάζεται δημιουργικά ένα δεδομένο υλικό, καθώς και η ικανότητα επιλογής και εφαρμογής κατάλληλης μεθόδου.

Τα τέσσερα θέματα που δίνονται στους μαθητές διαρθρώνονται ως εξής:

α) Το πρώτο θέμααποτελείται από ερωτήματα θεωρίας που αφορούν έννοιες, ορισμούς, λήμματα, προτάσεις, θεωρήματα και πορίσματα. Με το θέμα αυτό ελέγχεται η κατανόηση των βασικών εννοιών, των σπουδαιότερων συμπερασμάτων, καθώς και η σημασία τους στην οργάνωση μιας λογικής δομής.

β) Το καθένα από το δεύτερο και το τρίτο θέμααποτελείται από μια άσκηση που απαιτεί από τον μαθητή ικανότητα συνδυασμού και σύνθεσης εννοιών αποδεικτικών ή υπολογιστικών διαδικασιών Η κάθε άσκηση μπορεί να αναλύεται σε επιμέρους ερωτήματα. γ) Το τέταρτο θέμααποτελείται από μία άσκηση ή ένα πρόβλημα που η λύση απαιτεί από τον μαθητή ικανότητες συνδυασμού και σύνθεσης προηγούμενων γνώσεων, αλλά και την ανάληψη πρωτοβουλιών κατά τη διαδικασία επίλυσής του. Το θέμα αυτό μπορεί να αναλύεται σε επιμέρους ερωτήματα, τα οποία βοηθούν τον μαθητή στη λύση. Η βαθμολογία κατανέμεται ανά είκοσι πέντε (25) μονάδες στο καθένα από τα τέσσερα θέματα.

ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΡΟΣΕΞΕΤΕ
1. Διαβάζουμε προσεκτικάτις εκφωνήσεις για να κατανοήσουμε τα δεδομένα και τα ζητούμενα. Αντίθετα, αποφεύγουμε τη βιαστική ανάγνωση που είναι πιθανό να μας οδηγήσει να ταυτίσουμε το ή τα θέματα με ερωτήματα που ήδη έχουμε μελετήσει. Ένα θέμα μπορεί να διατυπωθεί με πολλούς τρόπους και να απαιτεί διαφορετικές απαντήσεις.

2. Αρχίζουμε να απαντάμεαπό τα θέματα που μας φαίνονται πιο προσιτά και εύκολα. Αν κάποιο θέμα μάς φαίνεται ιδιαίτερα δύσκολο, το αφήνουμε για αργότερα. Το ίδιο κάνουμε αν δεν είμαστε απόλυτα βέβαιοι για τις απαντήσεις μας.

3. Δεν χάνουμε πολύ χρόνοσε κάποια «δύσκολα» σημεία «κολλώντας» σε αυτά χωρίς να έχουμε υπολογίσει τον χρόνο για να απαντήσουμε στα υπόλοιπα θέματα. Στο τέλος ναεπανέλθουμεστα σημεία που είχαμε «κολλήσει».

4. Τα υποερωτήματατης άσκησης (συνήθως 3ου και 4ου θέματος) είναι συνήθως ισοδύναμα, συνεπώς το καθένα μπορεί να απαντηθεί χωρίς να απαιτείται η απάντηση του προηγούμενου ή του επόμενου. Τις περισσότερες φορές, τα συμπεράσματα των πρώτων ερωτημάτων πρέπει να χρησιμοποιηθούν στα επόμενα.

5. Δεν βιαζόμαστεκαι εξαντλώντας τον χρόνο εξέτασης αφιερώνουμε 15-20 λεπτά για να ελέγξουμε προσεκτικά το γραπτό μας και να διορθώσουμε τυχόν λάθη. Οφείλουμε να χρησιμοποιούμε τους μηχανισμούς επαλήθευσης σε κάθε άσκηση, περιορίζοντας έτσι την πιθανότητα λάθους.
Προσοχή, ώστε να μην αφήνουμε θέμα αναπάντητο. Ακόμα και σε έναερώτημα μιας άσκησης να γράψουμε έστω ένα τμήμα της λύσης.
ΙΣΤΟΡΙΑ
Η Ιστορία ως μάθημα Γενικής Παιδείας και Κατεύθυνσης εξετάζεται με συνδυασμό ερωτήσεων, οι οποίες ταξινομούνται σε δύο ομάδες.

α) Στην πρώτη ομάδα περιλαμβάνονται δύο (2) θέματα που μπορεί να αναλύονται σε ερωτήσεις με τις οποίες ελέγχονται οι ιστορικές γνώσεις των μαθητών (ιστορικές έννοιες, ιστορικά γεγονότα, χρονολογίες, δράση ιστορικών προσώπων, κοινωνικά, οικονομικά, πολιτικά και πολιτιστικά φαινόμενα κ.τ.λ.) και η κατανόησή τους.

β) Στη δεύτερη ομάδα περιλαμβάνονται δύο (2) τουλάχιστον θέματα που απαιτούν σύνθεση ιστορικών γνώσεων και κριτική ικανότητα (αξιολογήσεις ιστορικών γεγονότων ή ιστορικών προσώπων, ανάλυση αιτιών ή συνθηκών που συνετέλεσαν στη διαμόρφωση και εξέλιξη σημαντικών ιστορικών φαινομένων κ.τ.λ.). Στην περίπτωση αυτή μπορεί να χρησιμοποιούνται και ερωτήσεις επεξεργασίας ιστορικού υλικού, το οποίο δίδεται στους μαθητές σε φωτοτυπία. Το υλικό αυτό αφορά γραπτές ιστορικές πηγές, εικαστικά έργα, χάρτες, διαγράμματα κ.τ.λ. που χρησιμοποιούνται ως αποδεικτικά στοιχεία ή ως μέσα άντλησης στοιχείων για την εξαγωγή ιστορικών συμπερασμάτων.

ΤΙ ΝΑ ΠΡΟΣΕΞΕΤΕ
Παρατηρούνται λάθη στην ακριβή απόδοση του περιεχομένου ιστορικών εννοιών. Επίσης, πρέπει να προσεχτούν η ακρίβεια και η πληρότητα των απαντήσεων επί συγκεκριμένων ερωτήσεων για ιστορικά πρόσωπα, γεγονότα, χρονολογίες και φαινόμενα. Εφιστάται ιδιαιτέρως η προσοχή των υποψηφίων σε πολλές ερωτήσεις αντικειμενικού τύπου, όπου παρατηρούνται λάθη απροσεξίας ή βιασύνης, αν και οι ερωτήσεις συνήθως είναι εύκολες. Αδυναμία παρουσιάζουν οι μαθητές σε θέματα της ομάδας Β, όποτε απαιτείται σύνθεση ιστορικών γνώσεων και κριτική ικανότητα. Υπάρχουν ερωτήσεις που αφορούν την επεξεργασία γραπτών ιστορικών πηγών, χαρτών, διαγραμμάτων, εικόνων, χρονολογικών πινάκων. Το συνηθέστερο σφάλμα εντοπίζεται στο γεγονός ότι πολλοί μαθητές δεν περιορίζουν αυστηρά την απάντησή τους σε όσα ζητεί η ερώτηση, αλλά επεκτείνονται σε γενικόλογο συνολικό σχολιασμό. Ακόμη, οφείλουν να εντοπίσουν τη ζητούμενη πληροφορία και να τη συγκρίνουν με την αντίστοιχη του σχολικού βιβλίου ή άλλης πηγής που τους δίδεται προς εξέταση.

Στην ανάγνωση και ανάλυση παραθεμάτων και πινάκων χρειάζεται μεγάλη προσοχή, γιατί όσο βοηθητικά είναι τα κείμενα τόσο επικίνδυνο είναι να παρασύρουν τον μαθητή σε μια άνευ κρίσεως αναπαραγωγή του κειμένου. Για να απαντήσει σωστά ο μαθητής στην ερώτηση «με βάση το παράθεμα και τις ιστορικές σας γνώσεις να απαντήσετε...», πρέπει: α) να ξέρει πολύ καλά τη θεωρία (γεγονότα) των διδαγμένων κεφαλαίων, β) να ξεχωρίσει μέσα από το παράθεμα τα στοιχεία που φωτίζουν το γεγονός και να τα αναφέρει, γ) αφού διαβάσει προσεκτικά, να επισημάνει στοιχεία που υπαινίσσεται ο συγγραφέας και που με την πρώτη ματιά είναι κρυμμένα, ζητούνται όμως από την ερώτηση και είναι διάσπαρτα σε διαφορετικά κεφάλαια του βιβλίου. Άρα, είναι απαραίτητη η συνολική γνώση των ιστορικών γεγονότων και πάνω από όλα η κρίση, η αφαίρεση και η σύνθεση για την απάντηση των ερωτήσεων, ιδιαίτερα της Β ομάδας που βαθμολογούνται με 50 μόρια.
Η βαθμολογία κατανέμεται κατά 50% σε καθεμία από τις ομάδες αυτές.
Η κατανομή της βαθμολογίας στις ερωτήσεις κάθε ομάδας μπορεί να διαφοροποιείται ανάλογα με τον βαθμό δυσκολίας σε καθεμία από αυτές, η οποία καθορίζεται κατά τη διατύπωση των θεμάτων και ανακοινώνεται στους μαθητές γραπτώς.