ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ ΚΑΒΑΦΗ

Βασικά γνωρίσματα

• Πεζολογικό ύφος.
• (Καβαφική) ειρωνεία.
• Υποβλητικότητα.
• Αγάπη για την ιστορία.
• Διάκριση ποιημάτων του σε τρεις κύκλους: ιστορικό, φιλοσοφικό, αισθησιακό-ηδονικό.
• Τα ποιήματα στην ύλη μας: ποιήματα για την ποίηση (αυτοαναφορικότητα).
• Γλώσσα- ύφος Καβάφη: πεζολογικός τόνος, μείξη δημοτικής, ιδιωματισμών Ελλήνων διασποράς και αρχαΐζουσας λιτότητα εκφραστικών μέσων, χρήση λέξεων και φράσεων του καθημερινού λόγου, ιδιόμορφη ορθογραφία (π.χ. η αντί οι), περιορισμένη χρήση ιαμβικού μέτρου, έλλειψη ρητορισμού και συναισθηματισμού, απουσιάζουν οι πομπώδεις εκφράσεις. Προσεκτική επιλογή κάθε λέξης- ο Καβάφης επεξεργαζόταν χρόνια τα ποιήματά του
• Αξιοπρέπεια ακόμη και μπροστά στη συντριβή.
• Τραγικότητα της ανθρώπινης ύπαρξης.
• Επιρροή κινημάτων: Συμβολισμός, Παρνασσισμός, Ρομαντισμός, Ρεαλισμός (γόνιμη σύμμειξη).
• Βαθιά μορφωμένος- μελετούσε συχνά αρχαίες ιστορικές πηγές. Αρχαιοδίφης.
• Επαναλαμβανόμενα μοτίβα στην ποίησή του: ιστορική μνήμη- φαντασία, όραμα- πραγματικότητα, μοίρα- παθητικότητα, νύχτα- φως, κάμαρα, φθορά, δύναμη τέχνης κ.ά.


Άλλα χαρακτηριστικά γνωρίσματα:

o Ανάμειξη «αισθητικότητας» και στοχασμού
o Αναζητά την αλήθεια και στο ιστορικό περιθώριο, σε πρόσωπα άσημα ή δημιουργημένα
o Ιδανικός εκφραστής των λειτουργιών της μνήμης – ιστοριογραφική διάθεση
o Για τον Κ., όπου απισχναίνεται η πραγματικότητα, ανασυνθέτει η φαντασία
o Ιδιότυπος αισθητισμός- Tέχνη για την Τέχνη
o Ιστορικότητα μεταπλασμένη σε ποιητικότητα
o Στωική καρτερικότητα, διάθεση = δείγμα σοφίας
o Μιλά για παρελθόν αλλά μέσα από σύγχρονη προοπτική
o Υπόγειος σαρκασμός – Τάση για επιμελή απόκρυψη
o Eισηγητής μοντέρνας ποίησης στην Ελλάδα

Μελαγχολία Ιάσωνος Κλεάνδρου...

• Σχολιασμός τίτλου βλ. Σημειώσεις (π.χ. αποστασιοποίηση Καβάφη, πειστικότητα, διαχρονικότητα, καθολικότητα κ.ά.).
• Εντάσσεται στο φιλοσοφικό κύκλο (υπάρχουν ιστορικά στοιχεία, αλλά εξυπηρετούν τη στοχοθεσία του ποιητή. Ο Σαββίδης τα αποκαλεί «ψευδοϊστορικά»). Έμμεση ηδονιστική διάσταση.
• Κεντρική ιδέα του ποιήματος: Η Τέχνη ως προσωρινή ανακούφιση από τον πόνο της φθοράς, των γηρατειών. Η ποίηση «συμπαραστάθηκε» στον Καβάφη κατά τη διάρκεια της ζωής του.
• Σχολιασμός των ιστορικών στοιχείων (αγάπη Καβάφη για την ιστορία- «εδραίωση» όσων αναφέρει) – Ιάσωνος Κλεάνδρου (αποφεύγεται ο συσχετισμός με τον Καβάφη). Ποιητικό προσωπείο.
• Εκφραστικά μέσα απόδοσης του ρόλου της ποίησης ως γιατρειάς (π.χ. υπαλλαγή, προσωποποιήσεις, επαναλήψεις, αποστροφή-προσφώνηση).
• Σχολιασμός του «Φαντασία και Λόγω» βλ. Σημειώσεις.
• Η «γιατρειά» της Τέχνης είναι προσωρινή (δοκιμές, κάπως, οι παύλες).
• Φθορά, γηρατειά: μοτίβα Καβάφη- συσχετισμός με την προσωπική του ζωή.
• Η λειτουργία της στίξης.
• Ύφος: προσωπικό, εξομολογητικό, διακριτικά θρηνητικό. Εσκεμμένη και παράδοξη για την καβαφική αισθητική συσσώρευση εκφραστικών μέσων σε ολιγόστιχο ποίημα.
• Ποίημα για την ποίηση: σχέση ποιητή και ποίησης, ρόλος ποίησης στη ζωή του ποιητή, Ιάσων Κλεάνδρου- Κων. Καβάφης= διάλογος μεταξύ ποιητών.

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΜΟΝΤΕΡΝΑΣ ΠΟΙΗΣΗΣ : ΤΟΛΜΗΡΗ ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΑ, ΣΤΙΧΟΠΟΙΙΑ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΑ, ΓΕΝΙΚΑ,